نقد آرای شاهنامهپژوهان در ارزیابی نگاه بیهقی به شاهنامه و طرح انگارهای دیگر | ||
| نقد ادبی | ||
| Article 2, Volume 13, Issue 49, 1399, Pages 35-72 PDF (568.37 K) | ||
| Document Type: پژوهشی -نظری اصیل | ||
| Author | ||
| نجمالدّین جبّاری* | ||
| استادیار دانشگاه کردستان | ||
| Abstract | ||
| بیهقی، دبیر نامدار دربار غزنوی، با فردوسی همعصر بود. او در تاریخی که پس از 37 سال دبیری نوشت و در آن بسیاری از جزئیات رفتارها و اندیشههای درباریان غزنوی را آشکار کرد، هیچ نشانی از فردوسی و تعاملش با دربار محمود را بهدست نمیدهد. از سوی دیگر او برای اثرگذاری بیشتر کلام بر خواننده، در تاریخش به شعرهای شاعران استناد میکند؛ اما در شواهد شعری او، یادی از شاهنامه نیست و باوجود سازگاری تام ابیاتی از شاهنامه با پایانبندی رویدادهای تاریخ بیهقی، از استناد به آن میپرهیزد. این موضوع در تحلیلهای پژوهشگران با طرد فردوسی از دربار محمود مرتبط دانسته شده و گمانهزنیهایی را موجب شده که تکیۀ بیشتر آن تحلیلها بهشیوۀ برونمتنی بر بازخوانی زندگی فردوسی (هرکسی از زاویهای) متمرکز بوده و نگاه درونمتنی بر شاهنامه را فروگذاشتهاند. نقد و ارزیابی آن تحلیلها نشان میدهد پژوهشگران خواستهای درونی خود را بر تحلیلها تحمیل کردهاند و همین هم ضعف بزرگ آن پژوهشها را آشکار میکند. بررسی نگاه افسانهستیزانهای که ادیبان و نویسندگان زمانۀ بیهقی داشتند، نگاه تازهای را پیش میکشد که نویسنده این جستار بهشیوۀ توصیفی ـ تحلیلی آن را موضوع پژوهش خود قرار داده و به این نتیجه دست یافته که بیهقی در منظومۀ فکری خود، ژانر افسانه را خِردآشوب و غیرجدی میپنداشته و شاهنامه را هم از این قاعده جدا نمیدانست؛ به همین دلیل یاد آن را در تاریخ خود فروگذاشته است. | ||
| Keywords | ||
| افسانه; بیهقی; خِردگرایی; فردوسی; نقد درونمتنی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 371 PDF Download: 135 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,160 |
| Number of Articles | 24,584 |
| Article View | 20,264,134 |
| PDF Download | 16,213,138 |