---

Translated literature almost always involves a degree of manipulation of the source text for a certain purpose. Such manipulations are imposed by the ‘patrons’ who try to regulate the relationship between the literary system and the other systems a society is composed of. Working on this fundamental  broadly-acknowledged assumption about translation, the present study aimed at identifying the concepts which are often manipulated in translated literature published in contemporary Iran. It also attempted to spot the manipulative strategies imposed on translations and the counter-manipulative strategies adopted by translators to sidestep those manipulations. Drawing on the findings of the the so-called ‘Manipulation School’ and Dukāte’s typology of manipulation strategies, it did a comparative analysis of the source texts and translated versions of four American novels recently published in Iran. The codification of the data revealed the frowned upon taboo concepts to be descriptions of, or references to, sexual activity, physical contact between the sexes, human body, extramarital relationships, swear words, prostitution, nudity, homoeroticism, alcoholic drinks and dancing. The most frequent manipulation strategies were ۱) deletion of the taboo concepts, ۲) substitution of the concepts with totally different concepts, and ۳) attenuation of the forbidden words, that is to say, expressing them in a more polite, softer language. Although the manipulation mechanism is most effectively in place, the translators seemed to have occasionally applied creative strategies to evade the imposed manipulations. Such counter-manipulative strategies were classified as legitimization, archaism, use of less familiar words, degenderalization, denunciation and borrowing in this study.  

---

---

در گذشته نه­‌چندان دور در ایرانِ بزرگ مشاغلی وجود داشته­ که در حال حاضر آن مشاغل یا از بین رفته­‌اند و یا به نوعی تغییر شکل داده‌­اند. از آن جا که معرفی مشاغلِ از یاد رفته می­‌تواند ما را در شناخت بهتر فرهنگ آن روزگار ایران کمک کند، در مقاله حاضر به معرفی اجمالی تعدادی از اصناف قدیمی پرداخته‌­ایم که از شعر شهری سیدای نسَفی، شاعر فارسی­‌زبان تاجیکستان در قرن یازدهم هجری، به‌­دست آمده است. گفتنی است این مشاغل از میان بیش از دویست شغلِ معرفی­‌شدهِ در شعر «سیدای نسفی» انتخاب شده که در روزگار صفویه رواج داشته است. نتایج حاصل نشان می­‌دهد این شاعر فارسی­‌زبان با معرفی مشاغلی که در شعر شهری خود نامشان را برده است در صدد حمایت از عامه مردم و محرومان جامعه روزگار خود برآمده و رفتارش نوعی انتقاد از حکومت و مسائل اجتماعی بوده است.

---

این مقاله به بررسی عاملیت مترجمان ادبی معاصر در ایران بر مبنای مطالۀ پانویس­ها و یادداشت­های مترجمان می­پردازد. هدف از پژوهش حاضر، نخست طبقه­بندی محتوایی پانویس­ها و یادداشت­ها و یافتن دلایل پانویس­دهی در کتاب­های ادبی است و پس از آن کوشش می­شود بر مبنای داده­های پژوهش، عاملیت مترجم – یعنی کارها، فعالیت­ها، نقش­ها و درک مترجم از خود –  تحلیل شود. بدین­ منظور پانویس­ها و یادداشت­های تعدادی از کتاب­های ادبی که در چند دهۀ اخیر در ایران ترجمه و منتشر شده­اند، استخراج و مطابق با مدل پالوپوسکی بررسی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که محتوای پانویس­ها را می­توان به دو گروه کلی طبقه­بندی کرد: ۱) مسائل مربوط به زبان، فرهنگ، جامعه و ادبیات مبدأ، ۲) مسائل مربوط به ترجمۀ اثر. توزیع و فراوانی پانویس­ها در کتاب­های بررسی­شده بسیار متغیر بود و مهم­ترین دلیل پانویس­دادن پر کردن شکاف فرهنگی بین جوامع مبدأ و مقصد، کمک به درک بهتر
جنبه­های مختلف متن و توجیه تصمیم­ها و انتخاب­های مترجم تشخیص داده شد. مترجمان در
موقعیت­های مختلف عامل کارها و فعالیت­های گوناگونی بودند و نقش پل ارتباطی بین فرهنگ­ها،
تسهیل­کنندۀ ارتباط بین­فرهنگی، منتقد، آموزگار و راهنمای خواننده را بر­عهده گرفته بودند و به نظر
می­رسید کار ترجمه را، علاوه­بر برگرداندن متن به زبان مقصد، مستلزم تلاش برای توضیح دادن مسائل مختلف در قالب پانویس و یادداشت می­دانند و ازهمین­رو، درک مخاطب از متن را وابسته به توضیحات خود قلمداد می­کنند.

---

مهاری ها در سازه های ژئوتکنیکی مانند گودبرداری ها نقش ویژه ای دارند. بطور کلی مقطع مهاری در خاک به پنج ناحیه عنصر مسلح کننده، دوغاب، مخلوط دوغاب و خاک اطراف، ناحیه برشی و محیط خاکی تقسیم بندی می شود. هدف اصلی این پژوهش تعیین پارامترهای اندرکنشی خاک-مهاری جهت مدلسازی عددی گودبرداری به روش مهارسازی با نرم افزار FLAC۲D می باشد. اصولا تعیین قطر ناحیه تزریق چالش اساسی جهت تعیین نیروی مهاری است. قطر ناحیه تزریق شده طبق روش پیشنهادی این پژوهش براساس فشار تزریق، حجم دوغاب، پوکی و ضخامت ناحیه برشی تعیین می گردد. قطر ناحیه تزریق شده حدود ۴۰ درصد نسبت به قطر حاصل از حفاری افزایش نشان می دهد. این در حالی است که در محیط سنگی قطر ناحیه تزریق برابر قطر حفاری است. سایر پارامترها با معادل سازی روابط محیط سنگی برای محیط خاکی تعیین می گردند. جهت اطمینان از صحت روابط و روش ارائه شده در این پژوهش اقدام به شبیه سازی آزمون کشش در نرم افزار FLAC۲D نموده و با استفاده از نتایج کشش مهار در یک پروژه گودبرداری راست آزمایی شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ظرفیت باربری نهایی مهاری محاسبه شده از مدل عددی اختلاف قابل قبولی با رابطه پیشنهادی محققین دارد. همچنین اختلاف تغییرمکان حاصل از شبیه سازی عددی و نتایج کشش مهار در اجرا نیز ناچیز بوده و از این شیوه در مدلسازی های عددی گودبرداری با سیستم مهاری در محیط های خاکی با دقت بالا می توان بهره جست.

---

ریزشمع، یک شمع جایگزینی حفاری و تزریق‌شده با قطر کمتر از ۳۰۰ میلی‌متر است که عموماً مسلح بوده و برای اجرای آن ابتدا چاه شمع حفاری شده و مسلح‌کننده در داخل آن قرار می‌گیرد و سپس ملات به داخل چاه تزریق می‌شود. از این تکنولوژی برای بهبود ظرفیت باربری پی‌های موجود نیز استفاده می شود. تحقیق حاضر به بررسی میزان تاثیر ریزشمع در بهبود ظرفیت باربری پی تحت اثر بارگذاری استاتیکی قائم می‌پردازد. تعدادی آزمایش بارگذاری بر روی مدل آزمایشگاهی کوچک‌مقیاس از پی مسلح شده با ریزشمع که بر روی ماسه شل قرار گرفته انجام گردید. برای مسلح نمودن پی صلب دایره‌ای با قطر ۱۰ سانتی‌متر، از ریزشمع‌های فولادی آج‌دار به قطر ۶ میلی‌متر و طول ۲۰ سانتی‌متر استفاده شد. با تغییر زاویه نصب و تعداد ریزشمع‌ها، تاثیر نحوه چیدمان ریزشمع‌ها بر رفتار ژئوتکنیکی پی مطالعه شد. برای سنجش کمّی میزان افزایش ظرفیت باربری پی مسلح شده با ریزشمع، ضریب شبکه‌ای(R) تعریف می‌شود که عبارتست از نسبت ظرفیت باربری پی مسلح شده با ریزشمع به مجموع ظرفیت باربری پی و ریزشمع‌ها به صورت مجزا. نتایج آزمایش-ها نشان می‌دهد که مقدار ضریب شبکه‌ای با افزایش تعداد ریزشمع‌ها بالا می‌رود. همچنین در صورت کاربرد ۶ یا ۸ ریزشمع، با افزایش زاویه نصب ریزشمع نسبت به امتداد قائم، از مقدار R کاسته می‌شود. در حالت استفاده از تعداد زیادی ریزشمع‌های دارای زاویه نصب کوچک ، ظرفیت باربری به مقدار قابل توجهی افزایش می‌یابد. مقدار ضریب شبکه‌ای در صورت کاربرد ۸ ریزشمع با زاویه نصب ۱۵ درجه، برابر ۹۹۷/۱ می‌باشد.

---

کلروفیلین مس، رنگدانه ای محلول در آب است و کاربرد گسترده ای در نوشیدنی ها دارد. هدف از این مطالعه، مقایسه استخراج تک و دو مرحله ای کلروفیل جهت دستیابی به بیشترین بازدهی، بهینه سازی تولید کمپلکس کلروفیل مس و درنهایت، بررسی پایداری کلروفیلین مس در نوشیدنی نعناع در دماهای محیط و تسریع شده طی زمان بود. ابتدا کلروفیل از چمن طی یک و دو مرحله استخراج شد و شرایط بهینه تعیین گردید. برای دستیابی به شرایط بهینه تولید کلروفیل مس، تاثیر مستقل متغیرهای غلظت مس (۰-۲۰۰ % وزنی/وزنی مس نسبت به کلروفیل)، pH (۳-۹)، دما (۴۰-۱۰۰ درجه سانتیگراد) و زمان (۱۵-۱۸۰ دقیقه) بر شاخص سبزی (a*) بهینه سازی شدند. پس از صابونی کردن کلروفیل مس تولیدی در شرایط بهینه، کلروفیلین مس محلول در آب تولید شد. درنهایت، نوشیدنی نعناع حاوی کلروفیلین مس تولید شد و پایداری رنگ آن در هر دو شرایط نور/تاریکی و دماهای محیط و تسریع شده (۴۲ درجه سانتیگراد) طی زمان بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که بیشترین بازده استخراج طی دو مرحله با نسبت حلال به ماده جامد ۱:۱۰ (میلی لیتر بر گرم ماده خشک) حاصل شد (۵۹۰ میلی گرم به ازای ۱۰۰ گرم ماده خشک). بیشترین شاخص سبزی در غلظت ۱۰۰% مس، در دمای ۸۰ درجه سانتیگراد و طی زمان ۶۰ دقیقه حاصل شد. نوشیدنی نعناع حاوی کلروفیلین مس تولیدی طی زمان و در هر دو شرایط نور/تاریکی و دماهای محیط و تسریع شده، پایداری خوبی را نشان داد اگرچه در نمونه حاوی رنگدانه تجاری، رسوب رنگ مشاهده شد.
 

---

عناب گیاه بسیار ارزشمندی است که بخش‌های مختلف آن امروزه در اکثر نقاط جهان به دلیل ویژگی‌های درمانی و تغذیه‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرد. روش‌های مختلف نگهداری میوه این گیاه ارزشمند و فراسودمند موردبررسی قرارگرفته است. هدف از انجام این پژوهش استخراج عصاره، تعیین میزان ترکیبات فنولی و تهیه پودر عناب با ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی مناسب بوده است. در فاز اول عناب باهدف حداکثر میزان عصاره استخراج‌شده، بازده استخراج و ترکیبات فنولی استخراج شد. در فاز دوم عصاره استخراج‌شده در سه دما (۱۵۰، ۱۷۰ و ۱۹۰ درجه سانتی‌گراد) و سه نسبت عصاره عناب به مالتودکسترین (۸/۰، ۹/۰ و ۱) توسط خشک‌کن پاششی خشک گردید. پودر حاصل از نظر میزان رطوبت، فعالیت آب، اندازه ذرات، رنگ، حلالیت در آب، ترکیبات فنولی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، ارزیابی حسی و دمای گذار شیشه‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر دما و نسبت عصاره استخراج‌شده عناب به مالتودکسترین بر ویژگی‌های پودر معنی‌دار بود. نقطه بهینه خشک‌کردن باهدف کمترین میزان رطوبت، فعالیت آب و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و بیشترین رنگ، حلالیت، ترکیبات فنولی، ویژگی‌های حسی و دمای گذار شیشه‌ای تعیین گردید. نقطه بهینه خشک‌کردن دمای ۱۷۰ درجه سانتی‌گراد و نسبت عصاره استخراج‌شده عناب به مالتودکسترین ۹۱/۰ بود.
 

---

ساخت مدل های آزمایشگاهی یکی از پر کاربردترین روشهای پژوهشی در مهندسی ژئوتکنیک است. مدلهای آزمایشگاهی پدیده های ژئوتکنیکی را در مقیاسی کوچکتر شبیه سازی می کنند تا تاثیر پارامترهای مختلف بر روی آن بررسی شود. یکی از اصلی ترین پارامترهای خاک در مدلسازی تراکم نسبی خاک است. روش بارش ماسه یکی از روشهای مورد قبول برای ساخت نمونه های آزمایشگاهی و مدل های فیزیکی برای دستیابی به تراکم های نسبی معین در پژوهش های ژئوتکنیکی است. ساخت مدلهای خاکی با لایه های یکنواخت، تراکم نسبی مشخص و تکرارپذیر، یکی از اهداف روش بارش ماسه است. این پژوهش به معرفی یک دستگاه بارش پرده ای ماسه نیمه خودکار می پردازد که جهت ساخت مدلهای فیزیکی در آزمایشگاه مکانیک خاک دانشگاه فردوسی مشهد ساخته شده است. در این پژوهش نتایج حاصل از آزمایش های صورت گرفته بر روی دستگاه بارش توسط ماسه ۱۶۱ فیروزکوه ، تحلیل و بررسی شده است. تاثیر عوامل مختلف بر تراکم نسبی لایه های خاک مانند ارتفاع بارش، شدت بارش، ضخامت پرده بارش و سرعت حرکت پرده بارش در این دستگاه بارش مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج آزمایش ها نشان می دهند که با افزایش ارتفاع، کاهش ضخامت پرده بارش و افزایش سرعت حرکت پرده، تراکم نسبی ماسه افزایش می یابد. همچنین با بررسی آزمایش های مختلف، تکرارپذیری و یکنواختی بسیار مطلوبی جهت ساخت مدلهای فیزیکی در دامنه وسیعی از تراکم های نسبی ( بین ۳ تا ۹۳ درصد ) مشاهده شده است و پیشنهادهایی برای ساخت مدل های فیزیکی به این روش ارائه شده است.

---

---

در این پژوهش، تاثیر متغیرهای نوع حلال، نسبت دانه به حلال، دما و زمان استخراج بر بازده رنگی، خلوص رنگ و بازده بیکسین/ نوربیکسین دانه آناتو بود. طرح مرکب مرکزی با چهار فاکتور نوع حلال (استون، سود، سود-استون)، نسبت حلال به ماده جامد (۱:۱ تا ۱:۵ میلی لیتر بر گرم) و زمان (۲-۶ ساعت) و دمای استخراج (۲۵-۶۵ درجه سانتیگراد) در سه سطح (۱- ، ۰ و ۱) بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که مدل درجه دوم برای بازده رنگ آناتو معنی دار می باشد و ضریب تببین (R_۲) محاسبه شده برای آن ۹۱۵/۰ بود که بیانگر آن است که ۵/۹۱% تغییر در پاسخ ها توسط مدل برازش شده قابل تبیین است. همچنین دما و زمان استخراج تاثیر معنی داری بر بازده استخراج نشان نداد. بازده بیشینه تحت شرایط حلال هیدروکسید سدیم، دمای Cº ۴۱/۴۶، زمان ۰۵/۲ ساعت و نسبت حلال به ماده جامد ۵ به ۱، معادل ۳۱/۱۳% پیش بینی گردید. مدل درجه دوم برای خلوص رنگ آناتو معنی دار بود و ضریب تبیین (R_۲) محاسبه شده برای آن ۸۴۸/۰ بود. با تغییر نوع حلال از استون به سود و افزایش نسبت حلال به ماده جامد، خلوص افزایش یافت. شاخص بازده بیکسین/ نوربیکسین نیز که در واقع وزن بیکسین/ نوربیکسین نسبت به دانه آناتو می باشد، به عنوان یک شاخص جامع تر تعیین و محاسبه شد. همچنین موثرترین عامل در تغییرات رنگ پودر آناتو، عامل نور تشخیص داده شد که درصورت حذف آن با استفاده از بسته بندی های مناسب می توان کیفیت پودر رنگ های استخراجی را تا حدود زیادی حفظ نمود. نتایج مشابهی در خصوص پایداری پودر رنگ آناتو در سیستم مدل غذایی پودر آب پنیر مشاهده شد.