دوره ۱۴، شماره ۵ - ( آذر و دی (Articles in English & French) ۱۴۰۲ )
چکیده
In the present study, we analyze the semantic fragmentation and conventionalization in Persian compound nouns ending in the verbal stems –andāz ‘throw’, -band ‘fasten/close,’ -foruš ‘sell’, -gir ‘catch’, -keš ‘pull’, -paz ‘cook’, -yāb ‘find’, and -zan ‘hit’ from the usage-based perspective. The analysis is based on a ۸۰۰ data set extracted from diachronic and synchronic corpora. The words produced from the general compounding pattern [XV PRS]N can be categorized in a range of semantic categories, including agent, instrument, location, and object. In describing the semantic fragmentation of [XV PRS]N, we propose the human agent as the starting meaning, from which the instrument sub-pattern is derived by the mechanism of metaphorical extension. However, to justify the object and location meanings, we consider the metonymic extension mechanism to be involved. The sense extension mechanisms do not only apply to the individual words but can happen on the pattern level. It is also argued that these mechanisms are not mechanically applied to all the patterns ending in the verbal stems, instead, it is the usage and the communicative needs of the speakers that determine the semantic fragmentation of any patterns. To illustrate this point, as a case study, we focus on the development of instrument meaning in the pattern [X-paz PRS]N. We show that the instrument sub-pattern is a recent linguistic phenomenon that coincides with the introduction of modern cooking equipment with mostly English names to Iranian society. The increasing use of these types of equipment has led to a new communicative need for naming such instruments. This extra-linguistic factor has motivated the pattern [X-paz PRS]N to be extended through analogy with English compound instrument nouns. The findings of this study may contribute to the understanding of word-formation patterns in general and compounding patterns in particular.
دوره ۱۴، شماره ۶ - ( بهمن و اسفند ۱۴۰۲ )
چکیده
پژوهش حاضر در تلاش است به تبیین خوانش معنایی افعال مرکب اصطلاحی در گونۀ گفتاری فارسی تهرانی بپردازد. در این راستا، ضمن معرفی اجمالی فرضیه‌های مطرح در مدل‌های غیرترکیبی، فرضیه‌ای جدید با عنوان فرضیۀ خوانش سه‌لایه‌ای پیشنهاد خواهد شد که فرایند خوانش افعال مرکب اصطلاحی را توصیف می کند. داده‌های پژوهش حاضر را ۱۸۱ نمونه از افعال مرکب اصطلاحی در گونۀ گفتاری فارسی تهرانی تشکیل می‌دهند که از طریق ثبت میدانی و براساس شم زبانی پژوهشگران گردآوری شده‌اند. افعال مذکور تیره و ترکیب‌ناپذیرند و طبق فرضیۀ خوانش سه‌لایه‌ای، در لایۀ اول معنی حقیقی جزء غیرفعلی، سپس، در لایۀ دوم معنی مجازی جزء غیرفعلی و در لایۀ سوم معنی حقیقی جزء فعلی در مواردی همراه با توسیع معنایی تجمیع می‌شوند و درنهایت معنی اصطلاحی فعل مرکب را شکل می‌دهند. نتایج این بررسی حاکی از آن است که هستۀ معنایی فعل مرکب اصطلاحی، همان مفهوم حقیقی و کانونی جزء غیرفعلی است که مفهوم مجازی آن براساس هم‌نشینی با جزء فعلی فعال می‌شود و با تجمیع معنایی این دو، معنای نهایی و تیره و ترکیب‌ناپذیر مرکب اصطلاحی شکل می‌گیرد. علاوه‌بر این، نکته‌ای که در بررسی این دسته از افعال مرکب در گونۀ گفتاری نمایان می‌شود این است که قرار گرفتن جزء فعلی که نوعی ترکیب‌پذیری یا هم‌نشینی معنایی با جزء غیرفعلی ندارد، عامل فعال شدن معنای مجازی جزء غیرفعلی و درنهایت، شکل‌گیری معنی اصطلاحی می‌شود و این مسئله بیانگر اهمیت جزء فعلی در خوانش اصطلاحی این افعال است. ارائۀ فرضیۀ خوانش سه‌لایه‌ای برای افعال مرکب اصطلاحی دستاورد اصلی پژوهش حاضر است.
