---

تولید نوشیدنی‌های پودری به‌ویژه بر پایه محصولات بومی و با هدف استفاده بهینه از ضایعات یکی از زمینه‌های تحقیقاتی مورد توجه در صنعت غذا می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از خشک‌کن پاششی و با کمک حامل‌های مالتودکسترین و صمغ عربی (با نسبت‌های ۱ : ۰،۷۵/۰ : ۲۵/۰، ۵/۰ : ۵/۰ و ۷۵/۰ : ۲۵/۰)، پنج نوع پودر نوشیدنی بر پایه شیره‌ی خرما و پروتئین آب‌پنیر تولید شد. اثر غلظت و نوع حامل بر ویژگی‌های فیزیکی شامل دانسیته توده، حلالیت، فعالیت آبی و جریان‌پذیری پودر مورد ارزیابی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد، پودر حاوی (۱۶% وزنی/ وزنی) مالتودکسترین دارای بالاترین میزان درصد حلالیت بود در‌حالی‌که نمونه شاهد کمترین حلالیت را در بین نمونه‌ها داشت. از نظر جریان‌پذیری و شاخص پراکندگی پودر، نمونه‌ی حاوی ۵۰% : ۵۰% مالتودکسترین- صمغ عربی بالاترین کیفیت را داشت. با استفاده از دستگاه گرماسنج افتراقی دمای انتقال شیشه‌ای اندازه گیری شد؛ افزودن حامل سبب افزایش معنی‌دار دمای انتقال شیشه‌ای پودر نوشیدنی گردید به‌ گونه‌ای که از دمای حدود ۵۹ درجه سلسیوس در نمونه‌ی شاهد به دمای ۷۴ درجه سلسیوس در نمونه‌ی حاوی حامل ترکیبی رسید که نشان‌دهنده‌ی افزایش پایداری و قابلیت نگه‌داری پودر تولید شده می‌باشد (۰۵/۰p <). با توجه به نتایج به‌دست آمده استفاده ترکیبی از حامل به نسبت ۲۵/۰ : ۷۵/۰ مالتودکسترین : صمغ عربی سبب تولید پودر نوشیدنی با کیفیت بالا از نقطه نظر خصوصیات فیزیکی شامل جریان‌پذیری، دانسیته توده، تخلخل توده و دمای انتقال شیشه‌ای‌ پودر شد.

---

---

ماندگاری مدت زمانی است که تحت شرایط خاص با کاهش قابل قبول کیفیت ماده غذایی مطابقت دارد. این ویژگی به عوامل مختلف ذاتی و محیطی نظیر ماهیت ماده غذایی، فرآیندهای نگهداری، پوشش­دهی و نوع بسته­بندی بستگی دارد و بر پایداری محصول تأثیر می­گذارد. توانایی پیش­بینی زمان ماندگاری از ارزش تجاری قابل توجهی برخوردار است، اما هیچ روش قابل اتکایی برای این منظور در مورد پسته تازه وجود ندارد. پژوهش حاضر با هدف ایجاد مدل­های ریاضی به منظور پیش­بینی زمان ماندگاری مواد غذایی، با استفاده از نمونه­های پسته تازه رقم بادامی پوشش­دهی شده با پوشش خوراکی کیتوزان در غلظت­های متفاوت (صفر، ۱ و ۵/۱ درصد) و تحت سه اتمسفر شامل هوای معمولی، مپ غیرفعال و مپ فعال انجام گردید. مطالعه زمان ماندگاری در دمای ۵ درجه سانتیگراد انجام گرفت و یک پیش­بینی چند­ متغیره از ویژگی­های بافتی دستگاهی و حسی از طریق مدل­های سینتیک انجام گرفت. در این پژوهش، پسته تازه پوشش­دهی شده با ۵/۱درصد کیتوزان تحت شرایط بسته بندی مپ ­فعال، دارای بالاترین زمان ماندگاری پیش­بینی شده (۸۶ روز) بود. همچنین، مدل­های مختلف بدست آمده توانستند زمان نرم شدن تا پایان مدت زمان ماندگاری را در شرایط مختلف پوشش­دهی و بسته­بندی پسته تازه به خوبی پیش­بینی کنند.

---

غشاهای سلولی مانع اصلی استخراج ترکیبات درون‌سلولی هستند. متلاشی کردن مکانیکی و حرارت‌دهی جامدات بیولوژیکی از روشهای پیش‌تیمار معمول برای تخریب غشاهای سلولی و تسهیل رهاسازی حل‌شونده به حلال در طی استخراج هستند. با این حال، تخریب کلیت غشاها نیاز به حرارت‌دهی بیش از حد جامدات دارد که منجر به تغییر بافت گیاهی و عبور مواد نامطلوب (مثل پکتین در تولید قند) به حلال مجاور دارد که خود نیازمند هزینه های تغلیظ بعدی است. بکارگیری میدان الکتریکی پالسی (PEF)[۱] با حرارت‌دهی کم محصول، بطور قابل توجهی انتقال جرم را در بافت بیولوژیکی گیاهان مختلف غذایی، افزایش می‌دهد که علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی باعث صرفه‌جویی زیادی در زمان می‌شود. در این مطالعه، استخراج قند از هویج با تیمارهای مختلف میدان پالسی الکتریکی (شدت میدان ۲۵۰، ۷۵۰ و V/cm ۱۲۵۰، تعداد پالس ۱۰، ۴۵ و ۸۰) و نیز بطور همزمان تیمارهای حرارتی مختلف (در دماهای ۲۰، ۴۵ و ºC۷۰) مطالعه شد. سپس مدل ریاضی بازده استخراج بر اساس طرح فاکتوریل کامل ارائه شد. قطعات تیمار شده با PEF در آب در دمای مورد نظر و نسبت وزنی مایع به جامد ۲= L/S غوطه‌ور شدند. افزایش قابل توجه سینتیک استخراج به علت نفوذپذیری غشای سلول بلافاصله بعد از تیمار PEF بعلت جابجایی حل شونده بر روی سطح بافت مشاهد شد.