---

مفعول مستقیم در زبان فارسی از طریق راهکارهای دستوریِ مشخصی در جمله نشانه‌گذاری می‌شود. در این مقاله، نخست به معرفی این راهکارهای دستوری می­پردازیم. از آن­جا که برخی از این راهکارها تنها در گونۀ محاوره‌ای رواج دارند، داده‌هایی را از فارسیِ گفتاری (و گهگاه فارسی نوشتاری) انتخاب می‌کنیم. سپس با به­‌کارگیری مفاهیم ساخت ­لایه‌ای بند و ساخت کانون به­عنوان دو حوزۀ مرتبط در دستور نقش و ارجاع به بازنمایی صوری این راهکارهای دستوری از طریق قالب‌های نحوی که دربرگیرندۀ مشخصه‌های ساخت­ اطلاعی نیز هستند، می­پردازیم. از رهگذر این پژوهش دریافت می­شود که تلقی محض مفعول مستقیم در مقام مبتدای ثانویه صرفاً به‌واسطۀ همراهی پس‌اضافۀ «را» (دبیرمقدم، ۱۳۸۴) ناصحیح بوده است و مفعول مستقیم از منظر ساخت ­اطلاعی، نه­تنها قابلیت حضور در ساخت پیش‌انگاره و طبیعتاً قرار گرفتن در مقام مبتدای جمله را داراست؛ بلکه از این حیث که حضور «را» تنها نشانۀ تشخیص‌پذیری مصداق مفعول در عالم مفروضات گوینده و شنونده است، امکان حضور مفعول مستقیم در ساخت کانونی جمله نیز مهیا می‌شود.
 
واژه‌های کلیدی: مفعول مستقیم، «را»، ساخت ­اطلاع، قالب نحوی، دستور نقش و ارجاع