---

قرآن کریم از گذشته‏ های دور تاکنون، بارها به زبان‏های بسیار متنوعی ترجمه شده و از همین طریق، فرصت انتقال تعالیم والایش به مردمانی با فرهنگ‏های مختلف را پیدا کرده است. تمامی این تلاش‏ها موجب گشت که افزون بر نفس ترجمه، آثاری در مسائل نظری و کاربردیِ ترجمه قرآن نیز تدوین گشته و اصول، مبانی و روش‏ شناسی آن مورد بحث قرار گیرد. مطالعه حاضر، در ادامه‏ ی همین کوشش‏ها تلاش دارد «ریشه‏ یابی واژگان» را به عنوان روش کارآمدی برای معادل‏ یابی معرفی کرده و به کاربست آن در ماده‏ ی قرآنیِ «لبس» بپردازد. عالمان مسلمان در آثار تفسیری و زبان‏شناختی خود، تحلیل‏های گوناگون و احیاناً متناقضی درباره معنای این ماده ارائه کرده‏ اند که در ترجمه‏ های قرآن کریم نیز بازتاب یافته است. این پژوهش توانست با کاربرد روش ریشه‏ شناسی واژگان، برای نخستین بار به پیجویی ماده «لبس» در شاخه‏ های مختلف زبان سامی پرداخته، قدیم‏ترین معنای این ریشه سامی را بازجسته و به مطالعه‏ ی روند تحول معنایی آن تا عصر نزول قرآن اقدام نماید. سر آخر، این مطالعه با روش توصیفی- تحلیلی، میزان موفقیت ترجمه‏ های فارسی و انگلیسی قرآن کریم در ارائه‏ ی معادل‏ هایی از این ماده را مورد ارزیابی قرار داده و نقاط قوت و ضعف هر یک را به بحث گذارده است.

---

«ریشه­یابی» و «اصالت» واژگان به‌عنوان دو محور مهم برای معادل­یابی صحیح در فرآیند ترجمه و تفسیر قرآن تلقی می­شوند. در این راستا این مطالعه سعی دارد تا به کاربست آن­ها در ماده قرآنی «صلی» بپردازد. این ریشه ۲۵ بار در قرآن‌کریم در ساختارهای مختلفی به‌کار رفته و معانی متفاوتی برای آن ذکر شده که در میان آن­ها معنای «داخل شدن» بیش‌تر از همه به چشم می­خورد. همچنین به دلیل شباهت این ریشه و ریشه «صلو»، معمولاً توجه چندانی به آن نشده و حتی برخی، متوجه تمایز این دو ریشه نشده­اند. با توجه به مبهم بودن معنای این ریشه و کاربردهای آن در قرآن، این تحقیق به‌دنبال آن است تا با تکیه بر کتب لغت دست اول و برخی تفاسیر متقدم و نیز لغت­نامه­های زبان­های سامی و آفروآسیایی در حوزه مطالعات معناشناسی، با روشی توصیفی-تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه­ای، معنای شفاف­تری از این ریشه نسبت به آنچه در بیش‌تر ترجمه­های فارسی قرآن‌کریم و برخی تفاسیر آمده، ارائه دهد. بنابر مطالعات صورت گرفته، این ریشه در اصل به معنای «لزوم» و «ارتباط» بوده و پس از آن در سایر معانی خود هم­چون «دریافت حرارت آتش»، «بریان شدن» و «داخل شدن» به‌کار رفته است.