---

برای بررسی علل ایجاد ضایعات نان در شهر زنجان، تعداد ۳۰ باب از نانوایی­های این شهر، به طور تصادفی انتخاب و با مراجعه مستقیم به نانوایی­ها، اجزاء تشکیل دهندۀ فرمولاسیون نان شامل  نمونه های آرد، مخمر، خمیر مایه مصرفی و نان تولیدی جمع آوری گردید. در این تحقیق ویژگیهای کیفی مخمر نانوایی مصرفی، میزان ضایعات نان لواش، خاصیت ماندگاری و حفظ رطوبت نان های لواش در نانواییهای شهر زنجان تعیین و  همچنین آزمایشات میکروبی بر روی ۵ نوع آرد، ۶ نوع مخمر نانوایی و ۲۴ نوع خمیر ترش های مصرفی در  نانوایی های مذکور انجام شد. در ادامه، مصرف جوش شیرین در نانهای تولیدی شهر تعیین گردید. در بررسی ویژگیهای کیفی مخمر نانوایی مشخص شد که نیمی از نمونه های مخمر مصرفی فاقد قدرت تولید گاز در حد قابل قبولی بودند (۹/۶%). آزمایشات میکروبی، حاکی از آلودگی مخمرها به اشرشیا کلی بوده ولی در نمونه های آرد نانوایی، نتایج، مطابقت با استاندارد ملی ایران را نشان داد.  جمعیت میکروبی نمونه های مختلف خمیر ترش، بسیار متنوع بود. بررسی ها نشان داد که جوش شیرین حدوداً در ۵% نانوایی­های لواش استفاده می­شد. میزان ضایعات نان لواش به ۲۷/۱۷% می رسید که ۵% متعلق به مصرف جوش شیرین و ۹/۶% مربوط به استفاده از مخمرهای با کیفیت پایین بود که بخش مهمی از مشکلات تکنولوژیک موثر در ایجاد ضایعات نان را نشان می داد. ۱۷/۵% صایعات نان نیز به علت عدم رعایت زمان تخمیر بوده است. قابلیت ماندگاری و حفظ رطوبت در نان های لواش با pH پایین تراز ۲/۶، بیشتر از نانهای با pH بالاتر بود. بنابراین با توجه به عوامل مذکور در ایجاد ضایعات نان، پیشنهاد می شود علاوه بر مصرف مخمرهای نانوایی سالم و رعایت زمان تخمیر، از خمیر ترش با رعایت یکنواختی خصوصیات میکروبی، استفاده گردد.

---

چکیده
هدف از پژوهش حاضر، تهیه نوشیدنی تخمیری فراسودمند بر پایه برنج، با استفاده از باکتری­های پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم و لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس با سه نسبت ترکیبی متفاوت ۰-۱۰۰، ۱۰۰-۰ و ۵۰-۵۰ همراه با شیرین کننده طبیعی عسل به میزان ۵ درصد و بررسی ترکیبات زیست-فعال (فنل و فلاونوئید کل)، فعالیت ضداکسایشی، ویژگی­های حسی و میزان زنده­مانی باکتر­ی­ها در طول دوره نگهداری نوشیدنی­ها به مدت ۱۵ روز در دمای ۴ درجه سلسیوس بود. نتایج نشان داد که نوشیدنی تهیه شده از ترکیب دو باکتری ترکیبات زیست-فعال، ویژگی­های ضداکسایشی و حسی بالاتری در مقایسه با دو نوشیدنی دیگر که هرکدام دارای یک نوع از باکتری­های مورد استفاده بودند، را داشته و در طی ۱۵ روز نگهداری نیز از ویژگی­های حسی مطلوب و قابل قبولی برخوردار است. به علاوه با این که نوشیدنی تهیه شده با  لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بیشترین زنده­مانی را در طول دوره نگهداری نشان داد، اما در تمامی نمونه­ها تعداد باکتری­ها از حد تعیین شده برای غذاهای فراسودمند (حداقل ۱۰^۷-۱۰^۶ واحد لگاریتمی در هر میلی­لیتر ) بالاتر بود. بنابراین محصول تهیه شده از ترکیب دو باکتری را می­توان به عنوان نوشیدنی فراسودمند در نظر گرفت.

---

چکیده پلی­ساکاریدها به­عنوان مولکول­های بزرگ زیستی نقش مهمی در رژیم غذایی جهت مهار رادیکال­های آزاد برای پیشگیری از آسیب­های اکسیداتیو ایفا می­کنند. در این پژوهش، تاثیرات قدرت (۲۰۰ -۱۵۰ -۱۰۰ -۵۰ وات) و دوره کاری (۱۰۰ -۵۰ درصد) امواج فراصوت در فرکانس ۲۴ کیلوهرتز بر راندمان استخراج پلی­ساکاریدها از غلاف نخود فرنگی به عنوان یکی از ضایعات کارخانجات فراوری مواد غذایی مورد ارزیابی قرار گرفت. استخراج پلی­ساکاریدها تحت شرایط ثابت شامل درجه حرارت ۶۰ درجه سلسیوس، زمان استخراج ۵۰ دقیقه، نسبت آب به ماده خام ۳۰ میلی­لیتر بر گرم انجام شد. بالاترین راندمان استخراج (%۰۱/۰±۱۴/۷) در قدرت ۱۵۰ وات و دوره کاری ۱۰۰ درصد مشاهده گردید. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که با استفاده از فراصوت در مقایسه با روش سنتی استخراج می­توان به بازده بالاتری از استخراج دست یافت. خصوصیات شیمیایی پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی در شرایط بهینه نیز مورد مطالعه قرار گرفت. در طیف تبدیل فوریه مادون قرمز باندهای شاخص پلی­ساکاریدها مشاهده گردید. فعالیت ضد اکسایشی پلی­ساکاریدها در شرایط بهینه طبق آزمون­هایدی­فنیل- پیکریل- هیدرازیل (DPPH)، قدرت احیاکنندگی (RP) وقدرت احیاکنندگی آهن (FRAP) تعیین گردید. در نهایت، از پلی­ساکاریدهای جدا شده از غلاف نخود فرنگی که یک منبع طبیعی و ارزان قیمت برای استخراج فراورده­های با ارزش افزوده بالا محسوب می­شود می­توان به عنوان یک عامل ضد اکسایش طبیعی نوین در جهت تولید مواد غذایی فراسودمند استفاده نمود.

---

چکیده
به منظور تعیین مواد موثره موجود در میوه نسترن کوهی از جمله میزان فنل کل و کاروتنوئیدها و همچنین بررسی میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب هسته آن، میوه­ها در زمان رسیدن کامل از ۴ منطقه در استان زنجان با شرایط اقلیمی مختلف شامل زنجان، طارم، ابهر و ماهنشان جمع­آوری شد و متغیرهای ذکر شده به ترتیب با روش­های اسپکتروفتومتری، سوکسله و گازکروماتوگرافی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی­ها نشان داد که میزان ترکیبات فنلی و کاروتنوئیدهای میوه تحت تاثیر شرایط اقلیمی بوده و بیشترین و کمترین مقدار فنل کل ۵۲/۰±۳۰/۹۵ و ۳۳/۰±۲۳/۸۴ میلی­گرم گالیک اسید/گرم میوه خشک و به ترتیب در مناطق زنجان و ابهر مشاهده شد. همچنین کمترین میزان کاروتنوئید حدود ۲۰۸ میلی­گرم/۱۰۰گرم میوه از میوه­های منطقه ابهر و زنجان و بیشترین میزان آن ۹۳/۲±۲/۲۲۷میلی­گرم/۱۰۰گرم میوه از میوه­های منطقه طارم به­دست آمد. میزان روغن به­دست آمده از هسته­های میوه نسترن کوهی ۶/۱۰درصد تعیین شد. ترکیب اصلی اسیدهای چرب این روغن از نظر مقدار به ترتیب، لینولئیک، اولئیک، آلفا–لینولنیک، استئاریک و پالمیتیک اسید بود که هر کدام از این مقادیر به شرایط اقلیمی منطقه کشت میوه بستگی داشت.

---

چکیده هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر سه نوع حلال مختلف آب، اتانول و متانول بر بازده استخراج، میزان فنل کل (TPC)، فلاونوئید کل (TFC)  و فعالیت ضداکساینده به دو روش دی فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) و هیدروژن پراکسید (H_۲O_۲) عصاره آلبالو تلخه (White mahlab L.) بوده است. نتایج نشان داد که در بین عصاره­های مورد بررسی، عصاره اتانولی بالاترین راندمان استخراج) ۵/۰±۳۳/۳ درصد( را داشته است. در حالی که عصاره متانولی بیشترین میزان فنل کل (۰۹/۰±۷۹/۳ میلی­گرم معادل اسید گالیک در گرم نمونه) و فلاونوئید کل (۰۰۰۷/۰±۱۶/۰ معادل میلی­گرم روتین در گرم نمونه) را نشان داد. همچنین عصاره متانولی بیشترین درصد مهار رادیکال­های آزاد DPPH و هیدروژن پراکسید را در غلظت ۰۰۵/۰ مشخص کرد (به ترتیب ۸۱/۱±۲۹/۶۴ و ۰۵/۰±۲۸/۲ درصد). با توجه به نتایج این تحقیق، می­توان عصاره متانولی میوه آلبالو تلخه را که در کشور ما به آن هیچگونه توجهی نشده است به عنوان یک منبع طبیعی دارای ترکیبات زیست فعال مفید و دارای فعالیت ضداکساینده بالا برای استفاده در صنعت غذا و دارو معرفی کرد.

---

چکیده
این مطالعه با هدف بهینه­سازی فرایند استخراج ترکیبات با ارزش زیست فعال از برگ گیاه شاتوت با استفاده از طرح باکس- بنکن انجام شد. در این راستا، اثرات متغیرهای مستقل فرایند استخراج توسط حلال متلاطم شامل دما (۴۵-۲۵ درجه سلسیوس)، شدت دور (۳۰۰-۱۰۰ دور در دقیقه) و زمان استخراج (۶-۲ ساعت) بر عملکرد کمی استخراج ارزیابی شد. در این مطالعه، شرایط بهینه با هدف به حداکثر رساندن بازده استخراج ترکیبات زیست فعال شامل دما معادل ۳۸ درجه سلسیوس ، شدت دور معادل ۲۳۵ دور در دقیقه و ۵ ساعت زمان استخراج بود. تحت این شرایط، مقدار عملکرد کمی استخراج معادل ۰۵/۲۰ درصد به­دست آمد. نتایج نشان داد که مدل به­دست آمده به­خوبی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را بیان می­کند و برای تخمین عملکرد کمی استخراج با استفاده از هرگونه ترکیب مقادیر متغیرهای مستقل نیز مناسب می­باشد. فعالیت ضد اکسایشی عصاره به­دست آمده تحت شرایط بهینه به دو روش دی ‌فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) و هیدروژن پراکسید (H_۲O_۲) تعیین گردید. محتوای فنولی کل به­روش فولین- سیوکالتیو مورد ارزیابی قرار گرفت. محتوای فنولی کل و هم­چنین فعالیت ضد اکسایشی اندازه گیری شده به دو روش DPPH و H۲O۲ به ترتیب ۱۵/۰± ۱۲/۳۸ میلی­گرم معادل گالیک اسید بر گرم عصاره، ۱۲/۰± ۵۴/۶۶ و ۱۶/۰± ۸۷/۴ درصد به­دست آمد. در نهایت نتایج به‌دست‌آمده با نتایج حاصل از استخراج ترکیبات با ارزش زیست فعال به­روش سوکسله مقایسه گردید. نتایج بیانگر آن است که با استفاده از روش استخراج توسط حلال متلاطم امکان دستیابی به عملکرد کمی بالاتر و فعالیت ضد اکسایشی بیشتر در مدت‌زمان استخراج کوتاه‌تر وجود دارد.

---

چکیده در این پژوهش، پایداری سامانه­های امولسیونی روغن در آب تهیه شده با غلظت­های مختلف از پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی (۵/۰-۵/۴ درصد وزنی/ وزنی) در دمای ۲۵ درجه سلسیوس طی ۳۰ روز در مقایسه با صمغ عربی بررسی گردید. بدین منظور ویژگی­های امولسیون نظیر قطر ذرات، عدد اسپان، اندیس خامه­ای شدن خصوصیات رفتار جریانی و ریزساختار آن مورد مطالعه قرار گرفت. با افزایش غلظت پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی و صمغ عربی از ۵/۰ به ۵/۴ درصد قطر ذرات به ترتیب از ۲/۲۸۹۹ به ۴/۱۴۳۲ نانومتر و از ۵/۳۴۱۵ به ۶/۱۳۸۵ نانومتر کاهش یافت. این نتایج بیانگر توانایی پوشش­دهی مناسب قطرات فاز پراکنده توسط پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی در مقایسه با صمغ عربی می­باشد. در طول مدت نگه­داری اندازه قطر ذرات برای پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی از ۵/۱۳۸۴ به ۱/۲۹۳۳ نانومتر و صمغ عربی از ۳/۱۶۳۷ به ۲/۲۶۹۹ نانومتر افزایش یافت. با افزایش غلظت صمغ عربی و پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی اندیس خامه­ای شدن به ترتیب از ۴۲/۶۴ به ۶۷/۴ درصد و از ۰۹/۴۸ به ۸۱/۱۰ درصد کاهش یافت. از طرفی با افزایش مدت زمان نگه­داری میزان اندیس خامه­ای شدن افزایش یافت. بررسی ویژگی­های رفتار جریانی نشانگر رفتار غیرنیوتنی و رقیق شونده با برش سامانه­های امولسیونی حاوی صمغ عربی و پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی می­باشد. با افزایش غلظت پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی و صمغ عربی گرانروی ظاهری امولسیون­های تازه به ترتیب از ۴۵/۲۸ به ۴۴/۴۰ میلی پاسکال ثانیه و از ۳۵/۲۷ به ۷۰/۵۳ میلی پاسکال ثانیه افزایش یافت. کاهش گرانروی ظاهری امولسیون­ها با افزایش زمان نگهداری مشاهده گردید. در نهایت، نتایج به­دست آمده بیانگر توانایی نسبتا خوب پلی­ساکاریدهای غلاف نخود فرنگی در مقایسه با صمغ عربی در افزایش پایداری امولسیون روغن در آب از طریق افزایش گرانروی فاز پیوسته سامانه امولسیونی می­باشد.

---

چکیده:
رادیکال های آزاد باعث بیماری های بسیاری در انسان می شوند. آنتی اکسیدان ها، خطر بیماری قلبی عروقی و سکته را با خنثی سازی رادیکال های آزاد کاهش می دهند و از سوی دیگر قابلیت جلوگیری از پیشرفت سرطان را دارند. آنتی اکسیدان طبیعی میزان آنتی اکسیدانی پلاسما را افزایش می دهند.گیاهان منبع غنی از ترکیبات ثانویه  هستند که مهم ترین آنتی اکسیدان های طبیعی به شمار میروند. در این مطالعه  از اندامهای هوایی گیاه شاهتره استفاده گردید و میزان خاصیت ضد سرطانی عصاره های متانولی،آبی،اتانولی آن ارزیابی شد. پس از تهیه عصاره گیاه اثر آن‌ را بر روی رشد سلول های سرطانی  پستان BT-۴۷۴  و MDA-MB_۲۳۱  در زمان های ۲۴ ،۴۸و ۷۲ ساعت با روش فلوسایتومتری و MTT ‌ (۳-(۴,۵-dimethylthiazol-۲-yl)-۲,۵-diphenyl tetrazolium bromide) سنجیده شد. بالاترین درصد کشندگی سلولی با توجه به تکنیک MTT  مربوط به عصاره آبی شاهتره بر روی سلول  MDA-MB-۲۳۱ بعد از ۷۲ ساعت به مقدار۲ میکروگرم/میلی لیتر گزارش شده است. نتایج این مطالعه به خوبی نشان می دهند که گیاه شاه تره تاثیر آنتی اکسیدانی و کشندگی سلول های سرطانی بسزایی دارد و پتانسیل کامل این عصاره گیاهی میتواند با مطالعات بیشتر در مورد مدل های حیوانی و آزمایش های بالیتی مشخص شود.
 

---

سرطان تخمدان یکی از کشنده ترین سرطان ها در خانم ها محسوب می شود و باعث ایجاد سلول های غیرطبیعی سرطانی میشود که این سلول ها توانایی گسترش و حمله به سایر قسمت های بدن را دارا میباشد. متابولیت های ثانویه از لحاظ ساختاری و شیمیایی بسیار متنوع می باشند و نقش مهمی در درمان انواع سرطان ایفا می کنند. در این مطالعه عصاره دو گیاه تحت تأثیر سه حلال ( آب ، اتانول ۸۰ % و متانول ۸۰ % ) روش عصاره گیری خیساندن گرفته شد و با استفاده از روش فولین سیوکالتو ، میزان ترکیبات فنلی و با روش های DPPH (دی فنیل پیکریل هیدرازیل)  و FRAP ( توانایی احیای آهن ) فعالیت آنتی اکسیدانی دو گیاه سنجیده شد. سپس از بین حلال ها، حلال آب که دارای بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی بود جهت بررسی خواص ضد سرطانی بر روی سلول های سرطان تخمدان انتخاب گردید که کشنده ترین عصاره مربوط به عصاره آبی گیاه ریحان در ۷۲ ساعت با میزان IC۵۰  برابر با   ۰۰۱/۰ ± ۱۰۵/۱ میلی گرم بر میلی لیتر  بوده است. میزان ترکیبات فنلی در دو گیاه تحت تأثیر حلال متانول ۸۰ % بیشترین میزان بود و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی نیز در دو گیاه در حلال آب مشاهده شد . در بررسی خاصیت ضد میکروبی به روش انتشار دیسکی ، این خاصیت فقط در عصاره های اتانولی دو گیاه دیده شد. در سنجش MIC (Minimum Inhibitory Concentration)  و(Minimum Bactericidal Concentration)  MBC عصاره های اتانولی و متانولی گیاه ریحان و در گل حنا در عصاره های آبی و اتانولی دارای بیشترین اثر بازدارندگی و همچنین کشندگی بودند.

---

هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی­های فیزیکی‌وشیمیایی و حسی ماست غنی‌شده با موسیلاژ و روغن دانه چیا، به‌عنوان منبع غنی از اسید چرب امگا ۳ بود. برای این منظور ابتدا موسیلاژ و روغن آزاد و ریزپوشانی‌شده به ترتیب به میزان ۲۱۳/۰ و ۴۱/۳ درصد به فرمولاسیون ماست اضافه شدند. نمونه­ها در طول مدت زمان ۳۰ روز نگهداری در دمای یخچال، از نظر برخی از ویژگی­های فیزیکی‌وشیمیایی (میزان pH، اسیدیته قابل تیتر، آب­اندازی، ماده خشک، رنگ و پراکسید) و حسی با نمونه شاهد ( بدون روغن و موسیلاژ) مقایسه شدند. نتایج نشان داد که افزودن موسیلاژ و روغن دانه چیا به صورت آزاد و ریزپوشانی ‌شده، باعث افزایش معنی‌دار در ظرفیت نگهداری آب (کاهش در میزان آب‌اندازی)، اسیدیته (کاهش pH) و ماده خشک طی مدت زمان نگهداری شد (۰۵/۰>p). به علاوه، نمونه­ حاوی روغن ریزپوشانی‌شده، کمترین اختلاف رنگ (∆E) را با نمونه شاهد داشت و شاخص سفیدی (WI) آن بیشتر و شاخص زردی (YI) نیز کمتر از نمونه حاوی روغن آزاد بود. میزان پراکسید نمونه­های حاوی روغن  آزاد و ریزپوشانی‌شده پس از ۳۰ روز نگهداری، به ترتیب ۱۹/۳ و ۱۶/۱ میلی اکی‌والان اکسیژن در کیلو‌گرم روغن به­دست آمد که بیانگر اثر حفاظتی ریزپوشش در برابر اکسایش نمونه­ها بود. ارزیابی ویژگی­های حسی نیز نشان داد که افزودن روغن دانه چیا ریزپوشانی‌شده و موسیلاژ آن تاثیر معنی‌داری بر ویژگی­های حسی ماست نداشته است (۰۵/۰˃p).

---

پژوهش حاضر با هدف بهینه‌سازی فرمولاسیون ماست غنی شده با روغن و موسیلاژ دانه چیا به‌منظور به حداکثر رساندن میزان اسید چرب آلفا-لینولنیک (امگا ۳) و حداقل‌ تغییرات در ویژگی‌های فیزیکی‌و‌شیمیایی (pH، اسیدیته قابل‌تیتر، آب‌اندازی، ماده خشک، پراکسید و رنگ) نسبت به نمونه شاهد بود. ابتدا به منظور افزایش پایداری اکسایشی، روغن دانه چیا با استفاده از آلژینات سدیم و موسیلاژ دانه چیا و به کمک روش امولسیون‌‌سازی-ژلاسیون داخلی ریزپوشانی گردید. سپس نمونه‌های ماست حاوی ۲۵/۰-۰ درصد موسیلاژ دانه چیا و ۴-۰ درصد روغن دانه چیا به دو صورت آزاد و ریزپوشانی‌‌شده تولید گردید. نمونه فاقد روغن و موسیلاژ دانه چیا به‌عنوان نمونه شاهد می‌باشد. نتایج تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان‌دهنده تشکیل موفقیت‌آمیز ریزپوشش آلژینات سدیم- موسیلاژ دانه چیا با ساختار پوسته یکنواخت بود. نتایج بدست آمده از ویژگی‌های فیزیکی‌وشیمیایی نشان داد که غنی‌سازی سبب کاهش معنی­دار آب‌اندازی (۰۵/۰p˂) و افزایش معنی­دار (۰۵/۰p˂) ظرفیت نگهداری و ویسکوزیته ماست گردید. به علاوه ماست حاوی ۴۱/۳ درصد روغن دانه چیا به‌صورت ریزپوشانی‌شده و ۲۱۳/۰ درصد موسیلاژ دانه چیا، به عنوان نمونه بهینه تعیین شد. نتایج نشان داد که نمونه بهینه از نظر تعداد باکتری‌های آغازگر نیز تفاوت معنی‌داری با نمونه شاهد ندارد (۰۵/۰˃p). بافت ماست­ها، جامد ویسکوالاستیک تشخیص داده شد و در تمام نمونه‌ها همواره در کل محدوده فرکانسی، مدول ذخیره (G´) از مدول افت (G˝) بیشتر بود. شاخص رفتار جریان در کلیه نمونه‌هـا کمتر از یک بود که نشان دهنده رفتار غیرنیوتنی (هرشل بالکلی) نمونه‌ها می‌باشد. مدل هرشل بالکی در هردو نمونه بیشترین ضریب تبیین (۹۹/۰=R^۲ ) و کمترین ریشه میانگین مربعات خطا را دارا بود که نشان دهنده مناسب بودن این مدل برای مدل‌سازی رفتار رئولوژیکی نمونه‌ها است.