۹ نتیجه برای تاج آبادی
دوره ۳، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۱ )
چکیده
تشدیدزدایی فرایندی واجی است که در بعضی از زبان ها ازجمله فارسی مشاهده می شود. از آنجا که مطالعات تاریخی از گرایش زبان ها به این فرایند حکایت می کند و از سوی دیگر تاکنون در زبان فارسی، پژوهش جامعی در این زمینه صورت نگرفته است؛ هدف این تحقیق، معرفی فرایند تشدیدزدایی و بیان ویژگی های آن در زبان فارسی و گویش های آن است. در این مقاله، رابطه تشدیدزدایی و تشدید با فرایندهای واجی نظیر تضعیف، تقویت، همگونی، کشش جبرانی و غیره بررسی شده است. این تحقیق به شیوه کتابخانه ای و با استفاده از کتاب‌ها و مقالات گویش شناسی و استناد به پیکره ای شامل ۱۲هزار داده (مشدّد و غیر‌مشدّد) مربوط به ۳۳ گویش ایرانی انجام شده است. نگارندگان علاوه‌‌بر تحلیل کیفی، از بررسی کمّی داده ها یعنی محاسبه بسامد مؤلفه ها نیز استفاده کردهاند؛ به‌عبارت دیگر تعداد کلمات مشدد (شده) و تشدیدزدایی شده و همچنین فراوانی همخوان هایی که تحت‌تأثیر این فرایندها قرار گرفته اند محاسبه شده است. مهم ترین نتایج این تحقیق عبارت اند از: ۱. تشدیدزدایی عکس تشدید عمل می کند؛ ۲. در میان فرایندهای واجی، کشش جبرانی و درج همخوان، فرایندهایی هستند که بعد از حذف تشدید دارای بیشترین بسامد از لحاظ کاربردند؛ ۳. تشدیدزدایی زمینه را برای عملکرد سایر فرایندهای واجی فراهم می کند؛ ۴. گویی تمایل طبقات مختلف آواها به فرایند مشدّد‌شدن و تشدیدزدایی در جهت عکس هم عمل می کند. تمایل طبقات همخوانی نسبت به فرایند مشدّد‌شدن به‌صورت روان> انسدادی> خیشومی> غلت است.
دوره ۳، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۱ )
چکیده
لغتنامهها از اساسی ترین معیارها در آموزش و پژوهش زبانند، لذا انتظار میرود عاری از هرگونه اشکال باشند. با این وجود به نظر میرسد که در تعیین مقوله های واژگانی تعداد قابل توجّهی از واژه های موجود در لغتنامههای فعلی، تناقض و ناهماهنگیهایی وجود دارد. در این مقاله به بررسی بحث اتباع در مدخلهای واژگانی لغتنامه دهخدا میپردازیم؛ بدین منظور، پس از تعریف فرایند اتباع و مشخصههای آن در زبان فارسی، تمامی مدخلهایی را که در لغتنامه دهخدا برای آن ها ساخت اتباع درنظرگرفتهشده، استخراج شده و با تکیه بر تعاریف زبانشناختی ارائه شده برای ساخت اتباع، هر یک را مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که در لغتنامه دهخدا، مداخل واژگانی دارای عنوان اتباع، در برخی موارد با یکدیگر تناقض دارند و از دیدگاه زبانشناسی، بعضی از آن ها را اساساً نمیتوان اتباع در نظر گرفت. یکی از اهداف این مقاله، تأکید بر این نکته است که برای تحلیل داده های زبان فارسی، باید به ویژگیهای زبانی آن ها توجه کرد و نباید به انگارههای طرحشده در زبانهای دیگر استناد کرد و همچنین در تعیین مقوله کلمات، باید مفاهیم دستوری سنّتی را از مفاهیم زبانشناختی متمایز کرد.
دوره ۴، شماره ۳ - ( شماره ۳ (پیاپی ۱۵)- ۱۳۹۲ )
چکیده
یکی از مباحث مهم در زبانشناسی، بررسی ساختار و خصوصیات انواع جمله های موجود در زبان و تعیین تفاوت ها و شباهت های آن ها با یکدیگر است. هدف مقاله حاضر نیز پرداختن به جمله های تعجبی زبان فارسی ازدیدگاه زبانشناسی و ارائه دادههای جدیدی از زبان فارسی است که ضرورت توصیف این گونه جمله ها را توجیه می کند و اساس درک ماهیت جملههای تعجبی را وسعت می بخشد. در این تحقیق تلاش میشود تا در چارچوب رویکرد زانوتینی و پورتنر (۲۰۰۳) به این پرسشها پاسخ داده شود: الف. ساختار جمله های تعجبی در زبان فارسی چگونه است؟ ب. نقش معنایی و کاربردشناختی این گونه جمله ها چیست؟ ج. تفاوت این جمله ها با جمله های پرسشی خبری چیست؟ د. عنصر نفی در این ساختارها چه جایگاهی دارد؟ دادههای این تحقیق به شیوه پیکرهبنیاد گردآوری و به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج حاکی از این است که در زبان فارسی، تعجبی های خبری و تعجبی های پرسش واژهای دو نوع اصلی جمله های تعجبی را تشکیل میدهند که تمایز میان آن ها با بررسی ویژگیهای معنایی، کاربردشناختی، آکوستیکی و نحوی این جمله ها و همچنین مقایسه رفتار آن ها در رابطه با فرایند منفیسازی و ساختهای مقایسهای امکان پذیر است.
دوره ۶، شماره ۴ - ( شماره ۴ (پیاپی ۲۵)- ۱۳۹۴ )
چکیده
در این مقاله، کوشیدیم با اتکا به اصول و قواعد واجآرایی زبان فارسی و در چارچوب نظریه بهینگی، ستاک گذشته برخی از افعال بهظاهر بیقاعده زبان فارسی را بررسی کنیم. پرسشهای این تحقیق عبارتاند از:
۱. چگونه میتوانیم از قواعد واجآرایی حاکم بر زبان فارسی برای تحلیل توالی‌های بهکاررفته در ستاک گذشته استفاده کنیم؟
۲. برای حفظ نظام واجآرایی زبان فارسی هنگام افزودن تکواژ گذشتهساز، چه نوع فرآیندهای واجی عمل میکنند؟
به‌منظور پاسخگویی به سؤالات بالا، ۳۶ صورت فعلی را که ستاک گذشته آنها ازنظر صوری با صورتهای باقاعده متفاوت است و هجای پایانی آنها را یک هجای سنگین ازنوع cv:cc تشکیل میدهد، ازنظر ساختهجایی و واجآرایی بررسی کردیم. نتایج این پژوهش عبارتاند از:
این موارد کاملاً بر اصول و قواعد واجآرایی زبان فارسی منطبق هستند و کاملاً قاعدهمند عمل میکنند.
در واجآرایی ساخت هجای cv:cc در زبان فارسی، یک رابطه همبستگی میان هسته و همخوانهای خوشه پایانی وجود دارد.
همخوانهای آغازه و پایانه نیز در واجآرایی ساخت هجای cv:cc نقش تعیینکننده دارند.
۴. در تمامی این ستاکها، اصل سلسلهمراتب رسایی رعایت شده است.
دوره ۶، شماره ۱۱ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۸ )
چکیده
ترجمه قرآن، چه به صورت کامل، چه به صورت ترجمه بخشی از آن، از همان زمان نزول این کتاب مقدس آغاز شده و سیر تکاملی آن تا امروز ادامه داشته است. نقد و ارزیابی علمی و مداوم ترجمههای متفاوت قرآن کربم، میتواند زمینهساز پیشرفت آن ها باشد و راه نیل به هدفی آرمانی که همانا ترجمهای دقیق و دربرگیرنده تمامی ظرافتهای متن اصلی است، را هموار سازد. به همین دلیل، در جستار حاضر تلاش شده است با روش توصیفی –تحلیلی آمیخته با نقد وبا رویکرد آسیبشناسی فنی و ادبی ترجمه، چالشهای پیشروی مترجمان در برابریابی اسماءالحسنی به زبان فارسی مورد مطالعه قرارگیرد. بر این اساس، دادههای مربوط به ۴۳ مورد از این اسامی از کل قرآن انتخاب ودر۳۵ ترجمه فارسی معاصر قرآن مورد بررسی ونقدقرار گرفت. نتایج پژوهش نشان میدهد که مترجمان دستکم در ۱۱ مورد، از اصول و مبانی ترجمه تخطی کردهاند. برخی از این لغزشها عبارتاند از: عدم رعایت نظم و همگونی در ترجمه؛ عدم رعایت اختصار در ترجمه؛ عدم ارائه برابرنهادهای معمول و قابل فهم؛ حذف بیدلیل؛ عدم توجه به یکسانسازی ترجمه ساختارهای نحوی مشابه و تعدیلهای ساختاری نابجا و بیش از اندازه.
دوره ۷، شماره ۱ - ( شماره ۱ (پیاپی ۲۹)- ۱۳۹۵ )
چکیده
موضوعات مربوط به ساختار هجا و همچنین سازماندهی واحدهای واجی در درون هجا و فراتر از آن یعنی در مرز بین دو هجا، از جمله مباحث مطرح حوزه واج‌شناسی محسوب می‌شوند. در این مقاله تلاش شده است تا با تکیه بر زبان فارسی، با نگاهی نو به موضوع ساخت هجا و واجآرایی پرداخته شود. زبان فارسی دارای ساختار هجایی (C)V(C)(C) است. هدف کلی مقاله حاضر این است که نشان دهد اولاَ آیا تفاوتی میان واجآرایی یک هجا به صورت مستقل و واجآرایی همان ساختار هجایی در ترکیب با هجاهای دیگر وجود دارد، و ثانیاً آیا می‌توان به وجود یک رابطه معنادار بین واجآرایی کلمات از یک سو و نوع و مقوله واژگانی آنها از سوی دیگر قائل بود؟ به منظور پاسخگویی به سؤالات فوق، مجموعاً ۴۰۷۵ واژه دوهجایی با ساختار هجایی (C)V.CVC(C)، از دو فرهنگ لغت زبان فارسی یعنی فرهنگ الفبایی- قیاسی زبان فارسی (شامل۴۰۰۰۰ واژه) و لغتنامه متوسط دهخدا (شامل۶۰۰۰۰ واژه) استخراج و نوع (بسیط، مشتق، مرکب، مشتق-مرکب) و مقوله واژگانی هر واژه (اسم، فعل، صفت، قید، حرف) و همچنین واجآرایی آن تعیین شد. نتایج این تحقیق به طور کلی بیانگر آن است که عوامل متعددی از جمله نوع واکه هسته و همخوانهای پایانه یک هجا میتواند بر روی واجآرایی هجای مجاور تأثیرگذار باشد. همچنین به نظر میرسد رابطه مشخصی بین ساختار هجایی کلمات با نوع و مقوله واژگانی آنها وجود دارد.
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( خرداد و تیر ۱۳۹۸ )
چکیده
بهرهگیری از حافظۀ دیداری به منظور حفظ آیات قرآن، بهعنوان برترین روش حفظ این کلام الهی پذیرفته شده است. از آنجا که بخشی از مدل حافظۀ فعال به اطلاعات دیداری اختصاص دارد، لذا در پژوهش حاضر سعی شده است تا متن قرآن با تکیه بر مفاهیم مطرح در این مدل ازجمله اثر طول کلمه و اثر طول فهرست، مورد بررسی قرار گیرد تا بدین ترتیب به پاسخی برای این پرسش دست یابد که آیا نظم خاصی از نظر ساختار ظاهری متن قرآن (طول سوره، طول آیات، طول کلمات) وجود دارد، به گونهای که با درنظر گرفتن دو عامل تأثیرگذار بر عملکرد حافظه یعنی اثر طول کلمه و اثر طول فهرست به حفظ سریعتر و سهلتر آنها به روش دیداری منجر شود. دادههای تحقیق حاضر از پیکرۀ عربی قرآنی دانشگاه لیدز و با استفاده از
نرمافزار PHP و بهرهگیری از روش strlen که یکی از روشهای مطرح در دادهکاوی متن است استخراج شد و در ادامه با استفاده از نرمافزار اکسل محاسبات موردنظر انجام شد. در ادامه نتایج هر بخش با معیارهای مطرح در اثر طول کلمه و اثر طول فهرست تطبیق داده شد و درنهایت با استفاده از فرمول سنجش دشواری متن فلش (۱۹۴۸)، میزان دشواری متن قرآن تعیین شد. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که ساختار ظاهری ازجمله طول کلمات و طول آیات این کتاب الهی به شکلی است که تا حد بسیار زیادی با مفاهیم اثر طول کلمه و اثر طول فهرست سازگاری دارد و از منظر میزان دشواری متن در سطح سادهای قرار میگیرد که همین امر کار حافظۀ فعال را راحت و حفظ دیداری آن را تسهیل میکند.
دوره ۱۵، شماره ۲ - ( خرداد و تیر ۱۴۰۳ )
چکیده
فواصل قرآنی یکی از برجسته‌‌ترین ویژگیهای لفظی قرآن به‌شمار می‌روند. با توجه به اینکه برای بسیاری از موضوعات واجی، تبیینی آوایی وجود دارد، جستار حاضر تلاش دارد تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی علاوه بر تعیین و توصیف فواصل قرآنی، تبیینی آوایی برای گزینش و حضور واج‌های مختلف در این جایگاه ارائه دهد. به این منظور، ابتدا تمامی فواصل که همان واج پایانی کلمۀ انتهایی آیات است (۶۲۳۶ مورد)، استخراج و بسامد آنها مشخص شد. در ادامه براساس مباحث مطرح در علم تجوید و تطبیق آنها با مباحث و نظریه‌های آواشناسی نوین، حضور هر واج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که عواملی همچون کمّیت و کیفیت سرنخ‌های شنیداری و ادراکی، میزان دشواری آوایی و همچنین میزان نشانداری یک آوا نقشی تعیینکننده در رابطه با حضور یا عدم حضور هر واج و فراوانی آن در این جایگاه دارد. به عبارت دیگر، آواهایی که از سطح شنیداری و ادراکی بالاتری برخوردارند و شنونده آنها را درست‌تر و بهتر دریافت میکند و همچنین از میزان دشواری آوایی و نشانداری کم‌تری برخوردارند، مانند واکه‌ها و همخوانهای رسا، حضور چشمگیرتری در این جایگاه دارند و در مقابل آواهایی که فاقد چنین ویژگی‌هایی هستند، مانند همخوانهای گرفته یا همخوان‌هایی با تولید دوّمین، نقش کم‌رنگ‌تری را در این محیط ایفا میکنند.
دوره ۱۵، شماره ۷۶ - ( ۳-۱۳۹۷ )
چکیده
زنبورعسل به عنوان یک حشره مفید در طبیعت به واسطه گرده‌افشانی نقش مهمی ایفاء میکند. دستگاه گوارش زنبور عسل دارای ریزسازواره‌های همزیست است. در این بررسی پروبیوتیک‌های لاکتوباسیلوس کانکئی و لاکتوباسیلوس پلانتاروم جدا شده از عسل تهیه و پس از انجام آزمونهای تشخیصی شامل مقاومت به اسید، مقاومت به نمک‌های صفراوی، مقاومت به شیره‌ی معده (پپسین، تریپسین)، عدم فعالیت همولیتیک، هیدرولیز الآرژنین، به میزان CFU/ml ۱۰۷ و ۸ ۱۰ به صورت جداگانه و به صورت ترکیبی به آب انار اضافه گردیدند و آزمونهای آب انار شامل اسیدیته، pH، ارزیابی درصد مواد جامد محلول (بریکس) و ارزیابی قابلیت زنده‌مانی باکتری‌های پروبیوتیک در بازه‌های زمانی روز صفرم، روز هفتم، روز چهاردهم و روز بیست و یکم بر روی آب انار انجام گردید. مطابق با نتایج هر دو ریزسازواره خاصیت پروبیوتیکی نشان دادند. نتایج آزمونهای آب انار نشان داد با افزایش مدت زمان نگهداری و جمعیت پروبیوتیک، میزان اسیدیته افزایش و میزان pH و بریکس به طور معنی‌داری (۰۵/۰>p) کاهش یافت. میزان زنده‌مانی تمامی باکتری‌های پروبیوتیک موجود در نمونههای آب انار طی دوره نگهداری به طور معنی‌داری (۰۵/۰>p) کاهش یافت بطوریکه پس از ۲۱ روز نگهداری بالاترین میزان زنده‌مانی در نمونههای آب انار تلقیح شده با جمعیت CFU/ml ۸ ۱۰ و نمونههای مخلوط لاکتوباسیلوس پلانتاروم و لاکتوباسیلوس کانکئی مشاهده گردید و نمونه مذکور بعنوان تیمار برتر انتخاب گردید.
