جستجو در مقالات منتشر شده
۴ نتیجه برای بامشادی
دوره ۷، شماره ۴ - ( شماره ۴ (پیاپی ۳۲)- ۱۳۹۵ )
چکیده
در پژوهش پیشرو، سه حرف اضافۀ مکانی wæl، tɑ و ærɑ از گویش کردی گورانی را ازدیدگاه معناشناسی شناختی بررسی می‌کنیم. یکی از تازهترین الگوهای مطرح‌شده در بررسی معنایی حروف اضافه، الگوی چندمعنایی سامانمند (تایلر و ایوانز، ۲۰۰۱، ۲۰۰۳؛ ایوانز و تایلر، a۲۰۰۴، b۲۰۰۴؛ ایوانز، ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶) است که معیارهای کاربردی و روشنی را برای شناسایی معناهای مجزا و معنای اولیۀ حروف اضافه پیشنهاد میدهد. هدف ما این است که با بهرهگیری از این الگو، سه حرف اضافۀ نام‌برده را واکاوی معنایی کنیم و پس از شناسایی معناهای مجزا و معنای اولیۀ هریک از آنها، شبکۀ معنایی آن را رسم نماییم. یافتههای پژوهش نشان می‌دهند که معنای اولیۀ wæl «همراهی» است و در شبکۀ معنایی آن نه معنای مجزا و دو خوشۀ معنایی وجود دارد، معنای اولیۀ tɑ «پایان» است و در شبکۀ معنایی آن چهار معنای مجزا دیده میشود و معنای اولیۀ ærɑ «برای و به‌خاطر» است و شبکۀ معنایی آن دارای چهار معنای مجزا و یک خوشۀ معنایی است.
دوره ۸، شماره ۷ - ( شماره ۷ (پیاپی ۴۲)، ویژه نامه زمستان- ۱۳۹۶ )
چکیده
هدف از پژوهش پیشرو آن است که یکی از پربسامدترین پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی، یعنی «-ی» واکاوی و سویههای گوناگون ساختاری و معنایی/ کارکردی آن بررسی شود. این پژوهش رویکردی ساختبنیاد دارد و در چهارچوب نظری ساختواژۀ ساختی است که میکوشد به روش توصیفی- تحلیلی الگوهای واژهسازی را بر پایۀ مفهوم «ساخت» و «طرحوارههای ساختی» تبیین نماید و روابط پایگانی و شبکهای میان طرح‌واره‌ها و زیرطرحوارهها را بهگونهای سامانمند نشان دهد. دادههای این پژوهش برگرفته از پیکرۀ ساختواژۀ خود نگارندگان است که بیش از ۸۰۰۰ واژۀ مشتق و مرکب فارسی را دربرمی‌گیرد. در کنار آن، از کتاب فرهنگ بزرگ سخن انوری (۱۳۸۱) نیز استفاده شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که پسوند «-ی» دارای ۳۸ معنا/ کارکرد گوناگون است؛ بنابراین این پسوند قابلیت چندمعنایی بسیار بالایی دارد و همواره معنا/ کارکردهای تازهای را نیز میپذیرد. چندمعنایی که در اینجا با آن روبهرو هستیم، نه در سطح واژههای عینی، بلکه در سطح طرحوارههای انتزاعی قابل تبیین است و از این رو آن را چندمعنایی ساختی مینامند. به سخن دیگر، نظریۀ ساختواژۀ ساختی ما را به برداشت و مفهوم تازهای از چندمعنایی می‌رساند که همانا چندمعنایی پایگانی (سلسلهمراتبی) و چندمرحلهای در سطح ساختهای انتزاعی زبان است.
دوره ۱۱، شماره ۱ - ( فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ )
چکیده
هدف از پژوهش پیشرو آن است که ضمن معرفی مفهوم طرحوارههای مرتبۀ دوم در نظریۀ ساختواژۀ ساختی (Booij, ۲۰۱۰, ۲۰۱۸) از آن در تحلیل چند ساختار ساختواژی زبان فارسی استفاده شود و نحوۀ شکل‌گیری این ساختارها را تبیین کند. طرحوارۀ مرتبۀ دوم را مجموعه‌ای از دو یا چند طرحواره دانسته‌اند که میان آنها رابطۀ جانشینی برقرار است که در این پژوهش به‌منزلۀ ابزاری برای تحلیل سه ساختاری که بیشتر در حوزه‌های مربوط به رشته‌ها، گرایش‌ها و فناوری‌های علمی کاربرد دارند، استفاده میشوند. این ساختارها عبارتاند از: ۱. اسم‌های دارای ساختار [اسم ـ شناسی ـ ی] و صفت‌های نسبی متناظر با آنها؛ ۲. اسم‌های دارای ساختار [اسم ـ نگار ـ ی] و صفت‌های نسبی متناظر با آنها و ۳. اسم‌های دارای ساختار [اسم ـ کاوی ـ ی] و صفت‌های نسبی متناظر با آنها. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که مفهوم طرحوارۀ مرتبۀ دوم ابزار مناسب و کارآمدی برای تحلیل این ساختارها بوده است و رویکرد ساختبنیاد خلاف رویکرد اشتقاقی ـ که توانایی تبیین اینچنین ساختارهایی را ندارد ـ بهخوبی می‌تواند چگونگی شکل‌گیری این ساختارها را برای ما تبیین کند.
دوره ۱۱، شماره ۴ - ( مهر و آبان ۱۳۹۹ )
چکیده
پسوند «- ار» یکی از پسوندهای اسم‌ساز (و گاه صفت‌ساز) زبان فارسی است که به باور بیشتر پژوهشگرانی که تا به امروز دربارۀ آن مطالعه کرده‌اند دارای معناهای فاعلی، مصدری و مفعولی است. در پژوهش پیشرو این پسوند را از دیدگاه دستور شناختی لانگاکر (۲۰۰۸, ۲۰۰۹) و نظریۀ ساختواژۀ ساختی بوی (۲۰۱۰, ۲۰۱۶) مورد بررسی قرار داده و کوشیده‌ایم تبیینی شناختی و ساختبنیاد از این پسوند و کاربردهای آن ارائه دهیم. این پژوهش از لحاظ تجربی (یعنی روش گردآوری داده‌ها) پیکره‌بنیاد و از لحاظ نظری (یعنی روش و چارچوب تحلیل) مبتنی بر رویکرد شناختی و ساختبنیاد است. دادههای پژوهش دربرگیرندۀ ۳۸ واژۀ مشتق ساخته‌شده با پسوند «- ار» است که از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (شامل بیش از ده هزار واژۀ مشتق و مرکب فارسی) و فرهنگ زانسو گردآوری شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که این پسوند در پنج زیرطرح‌وارۀ ساختی متفاوت بهکار می‌رود و با پیوستن به ستاک گذشته و اسم، قلمروهای شناختی فرایند، کنشگری، نمود و رابطه را بیان می‌کند. این یافته‌ها همچنین نشان میدهد که فرایند شناختی «بریافت» و به‌ویژه دو جنبۀ مهم آن شامل برنمایی و مشخص‌سازی، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری زیرطرح‌واره‌های مربوط به پسوند «- ار» دارد.
