۱۱ نتیجه برای آقاگل زاده
دوره ۳، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۱ )
چکیده
در تحقیقات تحلیل گفتمان انتقادی اصطلاح تخصصی «ساختهای زبانی ایدئولوژیک» مفهومی بنیادی است که در نزد محققان تحلیل گفتمان مفهومی انتزاعی و مبهم است و تحقیق حاضر با روش تحلیلی – توصیفی درصدد حل این مسئله در قالب پرسشهای ذیل است: ساخت زبانی و ایدئولوژی و به دنبال آن ساخت زبانی ایدئولوژیک چیست؟ و چگونه تعریف می شوند؟ چگونه در متون بازنمایی و عینیت می یابند؟ و بالاخره تحلیلگر تحلیل گفتمان انتقادی با استفاده از چه مفاهیم نظری و راهبردهایی می تواند اینگونه ساخت ها را تحلیل نماید؟ ساختهای زبانی نمودهای عینی نظام های آوایی و واجی، ساختواژه ی، نحوی و گفتمانی و کاربردشناختی هر زبان است و ایدئولوژی ها، نظام های عقاید، باورها و باید و ونبایدهایی هستند که منعکس کننده اشتراکات گروه های اجتماعی – شناختی می باشند. ساختهای زبانی ایدئولوژیک آندسته از ساختهای زبانی هستند که علاوه بر معنای کنش بیانی در گفتمان خاص معانی کنش منظورشناختی و کنش تأثیری خود را به دست می آورند یعنی این گفتمان با ایدئولوژی خاص خود است که معانی و پیام موردنظر را معیّن می کند و همیشه ساختهای ایدئولوژیک دارای معانی بیش از صورت زبانی هستند. کلیه متون به صورت بالقوه می توانند متشکل از ساختهای ایدئولوژیک باشند و تحلیلگر گفتمان انتقادی با بهره مندی از مفاهیم و راهبردهای زبان شناختی و علوم اجتماعی می تواند تحلیل علمی از متون ارائه نماید، همانطور که در متن مقاله حاضر بر روی عناوین روزنامه به طور عملی ارائه شده است.
دوره ۳، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
اگرچه از دیرباز زبان شناسی به خبر، به عنوان گونه ای از متن، توجه ویژه ای داشته، بیشتر پژوهش های این حوزه بر تحلیل صرف متون خبری و شناسایی ویژگی های زبانی آن ها تمرکز یافته و توجه زبان شناسان و محققان علوم رسانه بیشتر به تعیین مجموعه ای از ملاک های گزینش خبر یا «ارزش های خبری» و ارائه فهرست های مختلف از این معیارهای گزینش معطوف بوده است. مقاله حاضر بر آن است تا به این پرسش ها پاسخ دهد: چگونه می توان فرایند نگارش و گزینش خبر را در قالب یک انگاره منسجم توصیف کرد؟ ملاک ها و به اصطلاح مرسوم ارزش های خبری زبانی کدام اند؟ و رابطه این ملاک ها با دیگر عوامل نگارش و گزینش خبر چگونه است؟ هدف این پژوهش، شناسایی و معرفی انگاره زبان شناختی فرایند نگارش و گزینش خبر است که در آن مجموعه ای از بایسته های زبانی تولید خبر در کنار عوامل غیر زبانی، ازجمله ملاک های اجتماعی، اقتصادی و حرفه ای، بازبینی و ارائه می شود. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و تحلیلی و با اتکا به داده های میدانی از جمله مصاحبه هدفمند با خبرنگاران فعال در عرصه مطبوعات و خبرگزاری ها انجام شده است. این پژوهش ضمن معرفی اصول چهارگانه گرایس به عنوان معیارهای نگارش متن خبری، انگاره ای چندسطحی از فرایند تولید خبر را معرفی می کند که مبتنی بر دستاوردهای زبان شناختی، به ویژه تحلیل گفتمان انتقادی است و به نقش عوامل کلان ساختی از جمله ایدئولوژی، روابط قدرت و رقابت در شکل دهی به گفتمان خبری نیز می پردازد.
دوره ۴، شماره ۱۵ - ( بهار ۱۳۸۶ )
چکیده
این تحقیق به بحث در مورد سازمان متن روایی «تنگسیر»، اثر صادق چوبک، می‌پردازد. سازمان این متن روایی منطبق با الگوی حل مسألۀ مایکل هوئی (۲۰۰۱) است. مسألۀ اصلی غارت پولهای قهرمان اصلی داستان توسط چهار فرد زورگو، ظالم و فریبکار است. پاسخهای زیادی برای حل آن پیشنهاد می‌شود. این پاسخها یا از سوی قهرمان ارائه می‌شود که اغلب ارزیابی آنها مثبت اما نتیجۀ آن منفی است، و یا از سوی سایر شخصیتها پیشنهاد می‌شود که ارزیابی آنها منفی و نتیجه نیز منفی است. طرح نهایی برای رسیدن به راه حل، پس از طی چرخه‌ای نسبتاً طولانی، طرح انتقام و کشتن آن افراد است که با موفقیت انجام می‌شود و نتیجۀ آن نیز مثبت است. هرچند مسألۀ نخست با انجام طرح فرار حل می‌شود، مسألۀ دوم حل نشده باقی می‌ماند.
دوره ۵، شماره ۱ - ( شماره ۱ (پیاپی ۱۷)- ۱۳۹۳ )
چکیده
در این پژوهش دو فرض نظریه استعاره مفهومی با استفاده از روش پیکره بنیاد مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق فرض اول، زبان استعاری جایگاهی فرعی نسبت به استعاره های مفهومی ذهنی دارد و طبق فرض دوم، استعاره های زبانی متعارف نظام مند هستند. پیکره ای پنجاه میلیون کلمه ای از پیکره همشهری به طور تصادفی نمونه گیری و به وسیله نرم افزار AntConc تحلیل شد. یافته های حاصل از تحلیل پیکره ای حاکی از تأیید نشدن فرض نخست و تأیید نسبی فرض دوم نظریه استعاره مفهومی هستند. یافته های این پژوهش نشان می دهند که الگوهای معنایی استعاره های زبانی پیچیده تر از پیش بینی های نظریه استعاره مفهومی هستند و عوامل کاربرد زبان در شکل دهی به معنای استعاره های زبانی نقش مهمی ایفا می کنند.
دوره ۶، شماره ۲ - ( شماره ۲ (پیاپی ۲۳)- ۱۳۹۴ )
چکیده
پژوهش حاضر را با هدف شفافسازی متون مطبوعاتی و کشف لایههای پنهان معانی آنها در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی انجام داده‌ایم؛ بنابراین، چهل متن از چهار روزنامه داخلی ایران را در یک دوره دوماهه مرداد و شهریور ۱۳۹۰، با بهره‌گیری از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی الگوی ون لیوون (۱۹۹۶) به‌صورت کیفی تجزیه و تحلیل کردیم. تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش نشان میدهد که ایدئولوژی حاکم بر ذهن نویسندگان، گروهها و صاحبان اندیشه، با بهره‌گیری از مؤلفه‌های گفتمانمدار همچون تشخصبخشی، تشخصزدایی، فعال‌سازی، کمرنگسازی و ...، در متن منعکس می‌شود و تظاهر زبانشناختی ساختهای گفتمانمدار در متون، درقالب ساختهای زبانی نظیر فرآیند اسمسازی، استفاده از توصیفگرهای پیشین (در ترکیب اضافی)، معلوم دربرابر مجهول، هم‌پایگی و ...، صورت می‌گیرد. همچنین، مؤلفه‌های گفتمانمدار و ایدئولوژی و روابط قدرت در تعامل تنگاتنگ هستند و رابطهای دوسویه دارند که با بررسی این ساختها در متون و نهادهای اجتماعی قابل تبیین است.
دوره ۶، شماره ۲۳ - ( بهار ۱۳۸۸ )
چکیده
در این مقاله، نظریه رقیه حسن درباره پیدایش و تکوین زیبایی‌شناسی کلامی در کودکان مورد بررسی قرار گرفته است. در این نظریه، کودک ناآگاهانه و به صورت غیر ارادی با شنیدن لالاییها و شعرهای کودکانه، ادبیات را می‌آموزد. او الگوهای زبانی از جمله الگوهای آوایی، معنایی و نحوی را در شعرها تشخیص میدهد و توانایی در ذهن او شکل می‌گیرد که پایه زیبایی‌شناسی کلامی را در سالهای آینده برای او شکل میدهد. در اینجا از میان گونه‌های ادبی ما فقط به بررسی شعر می‌پردازیم. از میان الگوهای ادبی نیز فقط به بررسی الگوهای آوایی می‌پردازیم؛ زیرا از میان ویژگیهای زیبایی‌شناختی اشعار کودکان، الگوهای آوایی خوشایند و دلنشین، اهمیت ویژه دارد. شایان توجه است که در این نوشته، جستجو درباره همپوشیها و در عین حال تفاوتهای «زبان» و «ادبیات» به عنوان دو حوزه از حوزه‌های ذهن همواره در پس‌زمینه تمام مباحث مطرح است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهدکه هرچند زبان و ادبیات ماهیت یکسانی دارد از لحاظ منشأ و همچنین نوع پردازش با همدیگر تفاوتهای اساسی دارد و این تفاوت آنها را به حوزه‌هایی جدا از ذهن مربوط می‌کند. در بخش پایانی این تحقیق الزامات و پیامدهای نظری را، که این تلقی از یادگیری ادبیات برای آموزش ادبیات به کودکان در بر دارد، بررسی می‌کنیم. بر اساس یافته‌های این تحقیق در تلقی کودکان از ادبیات شکل بر محتوا غلبه دارد و پرورش این تلقی در شکوفایی توانش ادبی آنها در سالهای آینده نقش عمده ایفا می‌کند. از این رو بهتر است که در تهیه و نگارش اشعار کودکانه بویژه در سالهای اولیه کودکی به جای طرح مضامین پیچیده و آموزشی به زیبایی شکل و چگونگی بیان اشعار توجه خاصی مبذول شود.
دوره ۷، شماره ۵ - ( شماره ۵ (پیاپی ۳۴)، ویژه نامه پاییز- ۱۳۹۵ )
چکیده
در پژوهش حاضر که با هدف ارتقای دانش انتقادی خوانندگان انجام می‌پذیرد برآنیم تا نگاه ایدئولوژیک گفتمان-های رقیب را با بکارگیری نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در متون رسانه‌ای رمزگشایی کرده و معانی بیش از صورت زبانی را با توصیف و تبیین ساختهای زبانی آشکار نماییم. بدین منظور، متونی را با محوریت موضوع اعطای بورسیه‌های تحصیلی توسط دولت دهم برمی‌گزینیم. دادههای پژوهش حاضر از رسانه مطبوعاتی دو گفتمان رقیب (اصول‌گرا و اعتدال‌گرا) در یک بازه زمانی مشخص (آبان ماه سال ۱۳۹۳) جمع‌آوری می‌شوند. تجزیه و تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که نماینده گفتمان اصول‌گرا (روزنامه کیهان) به مراتب بیش از نماینده گفتمان اعتدال‌گرا (روزنامه اعتماد) از ساختهای ایدئولوژیک در سطح توصیف اعم از روابط مفهومی واژه‌ها، علائم سجاوندی و ساختهای نحوی و گفتمانی (به‌کارگیری استعاره، ساخت های نحوی نشان‌دار و پیش‌فرض‌ها و ...) استفاده کرده‌اند و بدین وسیله سعی در تکذیب گفتمان مورد بحث (تخصیص بورسیه‌های تحصیلی در دولت دهم) را داشته اند در حالی که متون روزنامه اعتماد از بار ایدئولوژیکی کمتری برخوردار بوده و نگارندگان با استفاده از راهبرد کمیت زبانی و ارائه نمونه‌ها و شواهد در جهت تأیید گفتمان مد نظر عمل می‌نماید.
دوره ۸، شماره ۵ - ( شماره ۵ (پیاپی ۴۰)- ۱۳۹۶ )
چکیده
پژوهش حاضر به یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی حقوقی به نام «زبان و کلام دادگاه» تعلق دارد که هدف اصلی این نوشتار، کاربرد دانش و راهبردهای کاربردشناسی زبان در گفتمان حقوقی برای بررسی انواع شیوه‌های اقناع وکلا، در دادگاه‌های کیفری ایران، به‌منظور متقاعد نمودن قضات است که به روش میدانی صورت پذیرفته است. دادههای پژوهش از ۲۰ جلسه علنی دادگاه شهر شیراز جمع‌آوری شده است که در‌مجموع شامل ۲۱۱۲ جمله است که از این میان، ۶۵۴جمله متعلق به وکلای مدافع و ۳۵۱ جمله مربوط به قضات بوده که در این پژوهش مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. این نوشتار با روش تحلیلی– توصیفی درصدد پاسخگویی به این سؤال است: چگونه کنشگران از دانش زبانشناختی (نحو، معنا‌شناسی، کاربردشناختی و ...) و نیز فرا‌زبانی برای دستیابی به هدف اقناع یکدیگر بهره می‌گیرند؟ یافته‌های پژوهش نشان میدهد وکلا از شیوه‌های زبانی تبصره‌های قانونی و از راهبردهای کاربردشناسی، حذف، اظهار، نام‌دهی، تأکید بر پشیمانی، انکار جرم متهم بهره می‌برند و همچنین بر شیوه‌های فرا‌زبانی در گفتمان دادگاه، در حوزه زبان‌شناسی حقوقی به‌منظور اقناع قاضی تأکید می‌ورزند.
دوره ۹، شماره ۴ - ( مهر و آبان ۱۳۹۷ )
چکیده
انسان در نمادینسازی اندیشۀ خود و در ورود به لایههای ملموس زبان با توجه به نگرش، اندیشه و ایدئولوژی خود، دست به انتخاب میزند. یکی از این انتخابهای زبانی، نحوۀ بازنمایی کنشگران عرصۀ اجتماع است. نوع بازنمایی، بیانگر نوع نگاه بازنماییکننده به کنشگر بازنماییشده است. در این مقاله شیوۀ بازنمایی کنشگران عرصۀ دادگاه خانواده بهوسیلۀ زنان خواستار طلاق مطالعه شده است تا شیوۀ بازنمایی کنشگران به نحوۀ بزرگنمایی و کوچک‌نمایی این کنشگران و ایدئولوژی نهفته در گفتمان زنان خواهان طلاق بررسی شود. هدف، رسیدن به پاسخ دو پرسش است که این زنان از چه نوع بازنماییهایی برای بازنمایی کنشگران استفاده میکنند و هدف عمدۀ این زنان در استفاده از راهبرد بازنمایی کنشگران چیست. برای رسیدن به این هدف، دادههای تحقیق، با حضور در چهل جلسۀ دادرسی طلاق دادگاه خانوادۀ زاهدان و ثبت مکتوب اظهارات زنان خواستار طلاق جمع‌آوری شده است. انواع بازنمایی کنشگران بر اساس الگوی ونلیوون (۲۰۰۸) تعیین و هدف هرنوع بازنمایی براساس تئوری وندایک (۲۰۰۶) تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد زنان مورد مطالعه، از سه شیوۀ الف) هویتدهی نسبتی؛ ب) منفعلسازی؛ ج) عدم تفکیک. برای بازنمایی کنشگران حاضر در گفتمان دادگاه خانواده استفاده میکنند و هدف از این بازنماییها بزرگنمایی رفتارهای ناپسند طرف مقابل و برجستهسازی نکات مثبت خود و خودیهاست.
دوره ۱۳، شماره ۴ - ( مهر و آبان ۱۴۰۱ )
چکیده
مقالۀ پیش‌رو با هدف واکاوی تحلیل گفتمان حقوقی قراردادهای تسهیلات بانکی گردآوری شده است. مسئلۀ این پژوهش عبارت است از تأملی بر تحلیل گفتمان حقوقی متون قراردادهای مرابحه، جُعاله، مشارکت مدنی و فروش اقساطی در گسترۀ زبان‌شناسی حقوقی با استفاده از راهبرد بررسی مؤلفه‌های گفتمانمدار براساس الگوی ون لیوون (۱۹۹۶)، درنگی بر رازگونگی و مطالعۀ ابعاد شناختی گفتمان جاری در متون یادشده تا منابع ایجاد ابهام در این متون شناسایی شود. جهت ارزیابی فرضیات پژوهش با به‌کارگیری روش کیفی تحلیل گفتمان، مؤلفه‌های گفتمانمدار الگوی ون لیوون استخراج، میزان رازگونگی متن وانواع گونه‌های القایی در هر یک از بندهای قراردادهای مذکور شناسایی شده، بسامد و درصد وقوع آنها استخراج شد. نتایج به‌دست‌آمده بیانگر وجود مؤلفه‌های گفتمانمدار صریح و پوشیده و رازگونگی در متن قراردادهای بیان شده است. کم‌ترین بسامد مؤلفه‌های صریح در قرارداد جعاله با بیست عدد و بیشترین درصد رازگونگی نیز در متن همین قرارداد به میزان ۸۱,۳ درصد دیده شد. بیشترین تعداد گونۀ القایی مبتنی‌بر تهدید نیزدر قراردادهای مرابحه و جُعاله با یازده عدد ملاحظه شد. از مجموع واکاوی‌های به‌عمل آمده چنین استنتاج می‌شود با توجه به وجود مؤلفه‌های گفتمانمدار پوشیده و نیز رازگونگی در متن تمام قراردادهای تسهیلاتی اصلح است برای شفافسازی متون از به‌کارگیری مؤلفه‌های پوشیده اجتناب کرد تا با کاهش میزان رازگونگی از ابهام متن نیز کاسته شود. نتایج این پژوهش کارشناسان حقوقی بانک‌ها را در نگارش متن قراردادهایی با کاربردی همه‌فهم‌تر از زبان حقوقی یاری‌رسان خواهد بود.
دوره ۱۳، شماره ۶ - ( بهمن و اسفند ۱۴۰۱ )
چکیده
رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ـ شناختی۱ ما را در این امر یاری خواهد کرد که آسیبهای واردشده به مردم از لحاظ اقتصادی چقدر می‌تواند بار کلامی داشته باشد. هدف اصلی مقالۀ حاضر آن است که بحران اقتصادی۲ اخیر ایران را در ایجاد تورم و انتظارات تورمی۳ (تأثیر متغیر‌های روانی بر نرخ تورم) در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی، با رویکرد نورمن فرکلاف (۱۹۸۹) و تمرکز بر متن تولیدشده با محوریت تک‌نرخی کردن ارز توسط رئیس کل بانک مرکزی دولت دهم در پنجم بهمن‌ماه ۱۳۹۰بررسی کند. کنشگران اقتصادی۴ مجهز به سازوکارِ قدرت۵ در گفتمان اقتصادی۶می‌توانند با ابزار اقناع۷، ایدئولوژی۸ خود را که در این متن تک‌نرخی کردن ارز است به مخاطب منتقل کند. این مقاله برای آشنایی هرچه بیشترِ ارتباط بین رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ـ شناختی با اقتصاد به بررسی نرخ ارز و تأثیر گفتمان بر روی آن می‌پردازد و تأثیر ابزار اقناعی در گفتمان اقتصادی را مورد بررسی قرار میدهد. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل کیفی از نوع تحلیل گفتمان است. دادههای این پژوهش با انتخاب پنج جمله آغازین از متنِ «سایت تحلیلی خبری عصر ایران» با کد خبری ۱۹۵۷۰۹ برگزیده شده‌اند و پس از تحلیل متن در سه سطح توصیف۹، تفسیر۱۰و تبیین۱۱؛ نقش زبان را در ایجاد تورم در جامعه بررسی کردیم. نتایج حاکی از آن است که کنشگران اقتصادی مجهز به سازوکار قدرت در گفتمان اقتصادی به همراه ابزار اقناع می‌توانند در تهییج اذهان و نگرش مردم نقش بسزایی داشته باشند.
