گذرایی سرنمونی و حذف مفعول در زبان فارسی

سلیمی, فائزه; رضایی, والی

doi:10.48311/LRR.15.2.33

	گذرایی سرنمونی و حذف مفعول در زبان فارسی
جستارهای زبانی
Article 2, Volume 15, Issue 2 - Serial Number 80, 1403, Pages 33-68 PDF (959.66 K)
Document Type: مقالات علمی پژوهشی
DOI: 10.48311/LRR.15.2.33
Authors
فائزه سلیمی¹; والی رضایی^* ²
¹دانشجوی دکتری، گروه زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
²دانشیار، گروه زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
Abstract
حذف مفعول پدیده‌ای است که در آن فعل متعدی که برای تکمیل معنا به دو موضوع فاعل و مفعول نیاز دارد، با حذف مفعول خود به فعل لازم تبدیل می‌شود. با این حال، بدون آنکه بافت کلی سرنخ‌هایی پیرامون هویت مفعول به دست ‌دهد، مخاطب قادر به درک معنای جمله بوده و درک مفهوم مفعول محذوف برای او امکان‌پذیر است. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌های گذرایی سرنمونی بر ساخت حذف مفعول در زبان فارسی است. با توجه به اینکه حذف مفعول از عوامل کاهندۀ ظرفیت فعل و به تبع آن کاهندۀ میزان گذرایی است، انتظار می‌رود در این ساخت مؤلفه‌های گذرایی سرنمونی بیشتری با ارزش منفی حضور داشته باشند. به منظور بررسی این موضوع 435 مورد حذف مفعول از گونه‌های گفتاری و نوشتاری زبان فارسی معاصر از منابع متنوعی استخراج شده و تأثیر مؤلفه‌ها به‌صورت مجزا بر هر نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد مؤلفه‌هایی نظیر ارادی بودن و کنش‌گری بر حذف مفعول تأثیری ندارند و برخلاف انتظار بسامد ارزش مثبت مؤلفه‌های جنبشی، وجه و مثبت بودن که بیانگر میزان گذرایی بالاست در چنین ساخت کاهندۀ گذرایی بیشتر است. طبیعتاً حذف مفعول از دیگر مؤلفه‌های گذرایی سرنمونی پیروی می‌کند و بسامد ارزش منفی این مؤلفه‌ها در این ساخت بیشتر است. بررسی میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های گذرایی سرنمونی و دلایل آن، ارائۀ آمار مربوط به بسامد هر یک در ساخت حذف مفعول و درنهایت معرفی پیوستاری از شرایط سرنمونی حذف مفعول، مواردی است که در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده است.
Keywords
حذف مفعول; گذرایی سرنمونی; کاهش ظرفیت; تغییر گذرایی
References

Statistics Article View: 525 PDF Download: 107

Statistics

Number of Journals	45
Number of Issues	2,160
Number of Articles	24,577
Article View	20,125,885
PDF Download	16,164,705