بررسی و تحلیل طرحوارۀ تصویری قدرت در ضربالمثلهای بیرجندی | ||
| جستارهای زبانی | ||
| Articles in Press, Accepted Manuscript, Available Online from 13 July 2025 | ||
| Document Type: مقالات علمی پژوهشی | ||
| DOI: 10.48311/lrr.2025.7192 | ||
| Author | ||
| زهرا رجبی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک. | ||
| Abstract | ||
| طرحوارههای تصویری الگوها و ساختارهای کلان شناختیای هستند که زیربنای فرایندهای زبانی، ذهنی و ادراکی ما را تشکیل میدهند؛ و کارکرد آنها بر اساس رابطۀ استعاری- تشبیهی بین تجربههای عینی و مفاهیم انتزاعی مکرر و روزمره است. در ضربالمثلها هم، مانند طرحوارههای تصویری، کاربرد استعاری-تشبیهی برای انتقال یک مفهوم آشنای ذهنی بین گوینده و شنونده مشهود است. ایوانز و گرین دو زبانشناس شناختی معاصر، طرحوارههای تصویری را به 8 نوع تفکیک کردهاند. یکی از این انواع، طرحوارۀ تصویری قدرت است. از آنجا که تأمل در ساختار طرحوارههای تصویری میتواند چگونگی ساختار ذهنی و شناختی گویشوران یک زبان را آشکار کند، در پژوهش حاضر طرحواره تصویری قدرت در ضربالمثلهای بیرجندی موجود در فرهنگ بزرگ ضرب المثلهای فارسی به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر اساس استقراء تام بررسی و تحلیل شده است. بر اساس نتایج، از مجموع 1291 ضربالمثل بیرجندی، در 314 مورد آن انواع 7 گانۀ طرحوارۀ تصویری قدرت وجود دارد؛ که بیشترین آنها از نوع انسداد و سپس توانمندسازی و نیروی متقابل هستند که با ماهیت طرحوارۀ قدرت تناسب دارد. همچنین، طرحوارههای قدرتی که بر حوزههای مقصد روابط انسانی، اخلاق و اقتصاد تأکید دارند، بیشترین بسامد را دارند؛ ضمن اینکه بسامد حوزههای مبدأ و مقصد این طرحوارهها و عوامل فرهنگی- محیطیای چون نقش جنبۀ جسمانی انسان و حیوان و ابزار در رفع موانع، اهمیت غذا و اقتصاد در حفظ بقا، عدم تنوع گیاهی و اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی منطقۀ بیرجند، در شکلگیری و تداوم ضربالمثلهایی با انواع خاصی از طرحوارههای تصویری قدرت رابطۀ معناداری داشته است. | ||
| Keywords | ||
| زبانشناسی شناختی; طرحوارههای تصویری; ضربالمثلهای بیرجندی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 296 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,479,442 |
| PDF Download | 17,565,695 |