بازنگری در تصریف زمان گذشته در زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ صرف توزیعی | ||
| جستارهای زبانی | ||
| Article 3, Volume 9, Issue 1 - Serial Number 43, 1397, Pages 57-80 PDF (351.19 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| مزدک انوشه* | ||
| استادیار زبانشناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| Abstract | ||
| صرف توزیعی انگارهای دستوری است که در دهۀ 90 میلادی به کوشش هله و مرنتز (1993، 1994) در بستر نظریۀ اصول و پارامترها بالیدن گرفته است. این نظریه که مجموعۀ فرضهایی در باب تعامل بخشهای مختلف دستور و ازجمله صرف و نحو و واجشناسی فراهم میآورد، تصریح میکند که ساختار واژهها نیز مانند گروه و جمله در نحو تولید میشود. بر پایۀ این رهیافتِ پادواژهگرا، در مقالۀ حاضر میکوشیم تا ویژگیهای هستههای نقشنما مانند زمان و مطابقه را که جایگاه اتصال عناصر فعلی زبان فارسی هستند، بررسی کنیم و نشان دهیم که چگونه این عناصر وندهای زمان و شخص و شمار را جذب میکنند. برای این منظور، پس از معرفی اجمالی پیشینۀ پژوهش در باب وندهای گذشتۀ زبان فارسی و تکواژگونگی ریشههای فعلی، به بررسی مبانی صرف توزیعی و بهویژه تمایزهای آن با کمینهگرایی واژهگرا میپردازیم. در ادامه، بر مبنای فرضیۀ حرکت فعل در محمولهای بسیط و مرکب زبان فارسی، نشان میدهیم که فعلهای واژگانی و دستوریِ درون گروه فعلی کوچک از طریق فرایند پسانحوی ادغام صرفی به هستۀ زمان حرکت میکنند تا از این رهگذر، وندهای زمان و مطابقه را جذب کنند. سرانجام، استدلال میکنیم که خلاف توصیفهای سنتی، تنها وند گذشته در فارسی تناوب واجی و خودکار «ـد/ ـت» است. طبق این تحلیل، عنصری به نام ستاک حال یا گذشته در زبان فارسی وجود ندارد؛ بلکه ریشهای مانند «√بین» دارای دو واژگونۀ «بین» و «دیـ» است که جایگاه تظاهر هر یک کاملاً تابع محیط واجی (و نه ساختواژی) است؛ بدین صورت که واژگونۀ دوم در مجاورت هر وندی که با واج /d/ آغاز شود، میآید (مانند: میدیدیم، دیدن، دیدار) و واژگونۀ نخست در هر جایگاه دیگری درج میشود (مانند: میبینیم، بینا، بینش). | ||
| Keywords | ||
| واژههای کلیدی: ریشه; وند گذشته; ادغام صرفی; همجوشی; شکافت | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 395 PDF Download: 147 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,348 |
| PDF Download | 17,549,905 |