وزن و قافیۀ سهخشتیهای کرمانجی | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 5, Volume 22, Issue 88, 1404, Pages 83-99 PDF (757.69 K) | ||
| Author | ||
| اسماعیل علی پور* | ||
| دانشگاه بجنورد | ||
| Abstract | ||
| سه خشتی ها شناسنامۀ شعر کرمانجی است؛ سرودهها ی سه مصراعی موزون و مقفّی که گاهی ردیف هم دارد. اساس وزن در این نوع شعر، تساوی تعداد هجاهاست؛ بنابراین وزن آن «هجایی» است. کانون اصلی سه خشتی ها مناطقی از غرب فلات ایران بوده است که پس از کوچ بزرگ ایلات کرمانج در دورۀ صفویه از آن نواحی به خراسان، میراث ادبیشان را هم با خود منتقل کردند. . تبارِ اصلی سه خشتی ها به سروده های هجایی ایرانِ پیش از اسلام مانند خسروانی ها و اورامن ها بازمی گردد. هدف مقاله، نمایاندن وزن هجایی و قواعد خاصّ قافیه در این سروده هاست. پرسش های اصلی پژوهش این است که با وجود طبع آزمایی برخی شاعران کرمانج در وزنهای عروضی و قالبهای دوبیتی/ رباعی، مثنوی، غزل و... کدام قالب شعری و چه نوع وزنی برای گویشوران این زبان، مأنوستر است و اینکه آیا قواعد قافیه در سه خشتی ها همان قواعد حاکم بر شعر عروضی است یا از گونه ای دیگر است. نتایج تحقیق نشان می دهد سه خشتی های هجایی که غالباً با آواز یا ترکیبی از ساز وآواز، انشاد می شود، با ذاتِ زبانِ کرمانجی و دستگاهِ موسیقایی ذهنِ گویشوران این زبان سازگارتر است؛ حتّی شنوندگان غیرکرمانج نیز هماهنگی موسیقایی این سروده ها را با کمکِ کشش های هجایی که خواننده در هنگام خوانش ایجاد می کند، درمی یابند. قواعد قافیه پردازی در سه خشتی ها، نسبت به شعر رسمی متفاوت و تابعِ ذوق سرایندگان است. | ||
| Keywords | ||
| ادبیات عامّه; شعر ایرانی; شعر کرمانجی; شعر سه خشتی; وزن هجایی در شعر سهخشتی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 94 PDF Download: 42 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,436,361 |
| PDF Download | 17,551,392 |