بررسی اثر فقر بر تخریب محیط زیست از مجاری کیفیت نهادی، مقررات بازدارنده و قیمت انرژی در استان های ایران با استفاده از الگوی داده های پانل فضایی

افقه, سیدمرتضی; اندایش, یعقوب; منصوری, سیدامین; خرم زاده, آذین

doi:10.48311/ecor.2025.24054

	بررسی اثر فقر بر تخریب محیط زیست از مجاری کیفیت نهادی، مقررات بازدارنده و قیمت انرژی در استان های ایران با استفاده از الگوی داده های پانل فضایی
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
Article 8, Volume 25, Issue 4 - Serial Number 100, Autumn 1404, Pages 227-256 PDF (1.86 M)
DOI: 10.48311/ecor.2025.24054
Authors
سیدمرتضی افقه^* ¹; یعقوب اندایش²; سیدامین منصوری³; آذین خرم زاده⁴
¹دانشیار، توسعه اقتصادی، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
²استادیار، اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
³دانشیار، اقتصاد شهری و اقتصادسنجی، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
⁴دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
Abstract
رابطه متقابل فقر و تخریب محیط‌زیست و نحوه اثرگذاری متغیرهای نهادی بر این رابطه، از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه پایدار به شمار می‌رود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی اثر فقر بر کیفیت محیط‌زیست در استان‌های ایران طی دوره زمانی ۱۳۹۹-۱۳۹۰ انجام شده است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA)، یک «شاخص ترکیبی تخریب محیط‌زیست» مبتنی بر شش مؤلفه (کمبود و آلودگی آب، آلودگی هوا و خاک، جنگل‌زدایی و تغییرات اقلیمی) ساخته شد. سپس تأثیر فقر بر این شاخص با در نظر گرفتن نقش متغیرهای کیفیت نهادی، مقررات بازدارنده و قیمت انرژی، در قالب الگوی داده‌های پانل فضایی (Spatial Panel Data) مورد سنجش قرار گرفت. یافته‌های تجربی نشان می‌دهد که فقر تأثیر مثبت و معنی‌داری بر تخریب محیط‌زیست دارد؛ به این معنا که افزایش فقر نه‌تنها در استان مبدأ، بلکه از طریق اثرات سرریز فضایی در استان‌های همجوار نیز منجر به تشدید تخریب محیط‌زیست می‌شود. همچنین نتایج نشان داد که افزایش درآمد سرانه و ارتقای کیفیت نهادی، نه‌تنها در استان مبدأ، بلکه در استان‌های همجوار نیز تأثیر منفی و معنی‌داری بر شاخص تخریب محیط‌زیست دارند که به معنای بهبود کیفیت محیط‌زیست در سطح منطقه‌ای است؛ در حالی که رابطه قیمت انرژی و مقررات بازدارنده با شاخص تخریب محیط‌زیست، مثبت و معنی‌دار برآورد شد. بر این اساس، سیاست‌گذاری‌های متمرکز بر فقرزدایی و ارتقای کیفیت نهادی در یک منطقه، علاوه بر اثرات محلی، دارای پیامدهای مثبت خارجی بر پایداری محیط‌زیست در مناطق همجوار نیز خواهد بود.
Keywords
استان‌های کشور; قیمت انرژی; کیفیت نهادی; مقررات بازدارنده
References

Statistics Article View: 602 PDF Download: 196

Statistics

Number of Journals	45
Number of Issues	2,171
Number of Articles	24,674
Article View	24,448,455
PDF Download	17,555,313