بررسی تبعیض لهجهای در رسانهها براساس ایدئولوژیهای نژادی-زبانی | ||
| جستارهای زبانی | ||
| Articles in Press, Accepted Manuscript, Available Online from 16 September 2025 | ||
| DOI: 10.48311/lrr.2025.24004 | ||
| Author | ||
| عادل محمدی* | ||
| دکتری تخصصی زبانشناسی، پژوهشگر زبانکده ملی، تهران، ایران. | ||
| Abstract | ||
| ایدئولوژیهای نژادی–زبانی باورهایی هستند که زبان و نژاد را به هم پیوند میدهند و بر اساس آن، برخی لهجهها یا زبانها بهخاطر نژاد گویشوران کمارزش یا فرودست تلقی میشوند و در نتیجه نابرابریهای زبانی میان گویشوران تداوم مییابد. این پژوهش درصدد بررسی این است که رسانهها در ایران چگونه تبعیض لهجهای را بازنمایی و بازتولید میکنند و کدام مؤلفهها بیشترین نقش را در تثبیت این تبعیض دارند. دادههای پژوهش شامل ۲۰۵ متن منابع رسانهای (خبرگزاریها، روزنامهها، وبسایتها، شبکههای صدا و سیما و سریالها و کلیپهای طنز) دربارۀ لهجه گویشوران ایرانی در بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۳ است که بهصورت هدفمند انتخاب شدند تا نمونههایی با بیشترین بازتاب و واکنش مخاطبان بررسی شوند. چارچوب نظری پژوهش تلفیقی از جامعهشناسی زبان و تحلیل گفتمان انتقادی مبتنی بر رویکرد ایدئولوژیهای نژادی–زبانی است؛ این چارچوب زبان را نه صرفاً بهعنوان یک ساختار خُرد، بلکه بهعنوان ساختاری کلان و مرتبط با نهادهای قدرت میبیند و امکان تحلیل چگونگی بازتولید نابرابریهای زبانی و اجتماعی را فراهم میکند. دادهها به روش توصیفی–تحلیلی تحلیل شدند و مؤلفههای «تبعیض لهجهای»، «برچسبگذاری لهجه بر اساس مکان»، «لهجه اجباری» و «قضاوتهای زیباشناختی» بررسی شدند. یافتهها نشان دادند که رسانهها بهطور آگاهانه یا ناآگاهانه تبعیض لهجهای را بازتولید میکنند و بیشترین بسامد مربوط به قضاوتهای زیباشناختی و ارزشگذاری لهجهها بود که ناشی از ایدئولوژی زبان معیار و «عدم آگاهسازی زبانی» گویشوران نسبت به تنوع زبانی است. این نتایج اهمیت نقش رسانهها در تقویت نابرابریهای زبانی را آشکار میسازند. | ||
| Keywords | ||
| تبعیض لهجهای; تنوع زبانی; آگاهسازی گویشی; ایدئولوژیهای نژادی-زبانی; لهجه | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 335 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,437,037 |
| PDF Download | 17,551,644 |