نشانهشناسی غربی-ایرانی: منطق تجریدی عقلانی در مقابل منطق تکاملی حسی | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 6, Volume 21, Issue 85, 1403, Pages 163-188 PDF (453.67 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل (کامل) | ||
| DOI: 10.2634/Lire.21.85.163 | ||
| Author | ||
| محمد هاتفی* | ||
| پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| Abstract | ||
| سؤال اصلی مقاله این است که چه الگوی نشانهشناختی میتوان در ضمن نظریههای فلسفی جستجو کرد؛ نسبت تطوری این الگوها با یکدیگر چیست و نسبت الگوی نشانهشناسی ایرانی با غربی چگونه است. نتایج پژوهش نشان میدهد در سنت فلسفی ایرانی، فارابی و ابنسینا از رویکردی نخبهگرایانه در نظام معرفتی برخوردارند. نشانه نزد فارابی محصول اختراع نخبگان است و جامعه به صورت تقلیدی آن را فرامیگیرد و نزد ابن سینا محصول تصورات نفسانی و تصدیق عقلانی است. فارابی اندیشه نشانهشناختی سقراط و ابن سینا اندیشه نشانهشناختی ارسطو را نمایندگی میکند؛ اما نزد سهروردی و ملاصدرا نظام معرفتی، تکاملی است و امر حسی سرآغاز حرکت اندیشگانی است. این نظریه با اندکی تعدیل با نظریههای مدرن نشانهشناسی (از رنسانس به این سو) تطبیق میکند. در اندیشه فلسفی-نشانهشناختی سهروردی و ملاصدرا، نشانه خودبسنده وجود ندارد. از نظر آنان، نشانه جز به واسطه ذهن نمیتواند به عرصه خلاقیت و تفسیر نشانهشناختی برسد. نشانه بر اثر تطور استحالهای از تمایز حسی به سوی فضای انتزاعی مجرد و اشتراکی سیر میکند و لایههای نشانهشناختی مختلفی را در سیری تکاملی رقم میزند. عقل مجرد، که در نظام معرفت سقراط/ فارابی و ارسطو/ ابنسینا پیشینی است، نزد سهروردی و ملاصدرا پسینی است. | ||
| Keywords | ||
| نشانهشناسی غربی-ایرانی; منطق تجریدی عقلانی; سنت فلسفی و نشانهشناسی; سنت فلسفی ایرانی فارابی; ابنسینا; سهروردی و ملاصدرا | ||
|
Statistics Article View: 203 PDF Download: 119 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,443,876 |
| PDF Download | 17,553,737 |