نگاهی به غیابِ داستان آرش در شاهنامۀ فردوسی از منظر تحلیل پارادایمی | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 4, Volume 20, Issue 80, 1402, Pages 77-94 PDF (523.34 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل (کامل) | ||
| DOI: 2634.20.80.77 | ||
| Authors | ||
| معین کاظمی فر* ; محمود رضایی دشت ارژنه | ||
| دانشگاه شیراز | ||
| Abstract | ||
| شاهنامۀ فردوسی بسیاری از روایتهای اسطورهای ایرانی را در خود جمع کرده است؛ اما داستانهایی هست که بنا به دلایلی فردوسی بدانها نپرداخته است. از مهمترین اسطورههای ایرانیِ غایب در شاهنامه، اسطورۀ آرش است. برخی پژوهشگران معتقدند فردوسی آگاهانه به این اسطوره اشاره نکرده است. برخی دیگر بر این باورند که این اسطوره در منابعی نبوده که مبنای شاهنامۀ فردوسی بوده است. این تحقیق میکوشد به این مسئله از دیدی تازه، یعنی «تحلیل پارادایمی» پاسخ دهد. نویسندگان این مقاله بر این باورند که در صورتی که بپذیریم داستان آرش در منابع فردوسی بوده است، میتوان تصور کرد آنچه فردوسی را بر آن داشته است از پرداختن به این داستان صرف نظر کند، تضاد بنیادینی است که بین پارادایم حاکم بر شاهنامه و پارادایم حاکم بر داستان آرش از دید مرگ و زندگی وجود دارد. در پارادایم شاهنامه، کنش طبیعی و بدیهیِ قهرمانان، برتری زندگی بر مرگ در هر احوال و اوضاعی است؛ اما داستان آرش در ستایش مرگ خودخواسته و شهادت است. انتخابِ مرگِ خودخواسته یا شهادت مسئلهای است که اساساً از پارادایم شاهنامه خارج است و وجود داستانی همچون داستان آرش با محوریت برتری مرگ بر زندگی با پارادایم شاهنامه کاملاً ناهمخوان است و حذف آن را میتوان تصمیمی برای تثبیت پارادایم حاکم و حفظ انسجام فکری متن تلقی کرد. | ||
| Keywords | ||
| شاهنامه و داستان آرش; پارادایم مرگ و زندگی در شاهنامه; تحلیل پارادایمی شاهنامۀ فردوسی | ||
|
Statistics Article View: 222 PDF Download: 103 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,443,850 |
| PDF Download | 17,553,726 |