بررسی تطبیقی الگوی روایتهای شاه پنهان (بررسی موردی سه روایت ایرانی) | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 3, Volume 20, Issue 79, 1402, Pages 65-92 PDF (528.5 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل (کامل) | ||
| DOI: 2634.20.79.65 | ||
| Authors | ||
| مصطفی دشتی* ; شیما جعفری دهقی | ||
| دانشگاه ولایت ایرانشهر | ||
| Abstract | ||
| در فرهنگ ایرانی، یکی از الگوهای روایی تکرار شونده، روایتهایی است که در آنها به ماجرای تولد شاه پنهان اشاره میشود. روایتهای زندگینامهای کوروش، فریدون، کیخسرو و اردشیر نمونههایی از این نوع روایت در فرهنگ ایرانی هستند. نظیر این روایت، علاوه بر فرهنگ ایرانی در فرهنگهای دیگر ملل نیز هست و همین اهمیت بحث و بررسی درباره آنها را دوچندان میکند. درباره این نوع روایتها، پژوهش خاصی انجام نشده است. در این مقاله، سه روایت ایرانی شاه پنهان بررسی شده است در همه این روایتها ابتدا یک پیشگویی، خبری راجع به تولد شاه آینده میدهد و بعد از آن نیروهای مخالف یا موافق به جستوجوی آن میپردازند. کودک متولد میشود؛ در نهان پرورش مییابد و با شکست مخالفان، پادشاه میشود. بررسی این روایتها با الهام از ترکیب روشهای پراپ و راگلان صورت گرفته است. کارکردها و شخصیتهای روایتهای شاه پنهان بر مبنای شیوه کار پراپ در ریختشناسی قصههای عامیانه استخراج شده است. استفاده از نظریات راگلان و الگوی او نیز به این دلیل اهمیت دارد که وی با بررسی اسطورههایی که با موضوع مورد مطالعه این پژوهش همسانیهایی دارد، الگویی کلی از آنها به دست داد. بررسیهای این پژوهش نشان میدهد که سه روایت فریدون و کیخسرو در شاهنامه فردوسی و روایت اردشیر در شاهنامه و کارنامه اردشیر بابکان، همگی میتواند در الگویی واحد با پنج کارکرد اصلی شامل پیشگویی، تولد، پرورش دور از خانه، آگاهی و پادشاهی جای گیرد. این الگو در باب روایتهایی مشابه در فرهنگهای دیگر نیز صادق است؛ روایتهایی مانند روایت زندگینامهای پیامبرانی مانند عیسی(ع) و موسی(ع) و یا داستان ادیپ در فرهنگ یونانی. | ||
| Keywords | ||
| یتشناسی; الگوی پراپ; الگوی راگلان; ساختارگرایی; اسطوره | ||
|
Statistics Article View: 183 PDF Download: 143 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,681 |
| PDF Download | 17,550,044 |