ستایش و نکوهش عقل در مثنوی | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 4, Volume 4, Issue 17, 1386, Pages 87-106 PDF (199.9 K) | ||
| Document Type: مقالات علمی پژوهشی | ||
| Author | ||
| دکتر رضا شجری* | ||
| دانشگاه کاشان | ||
| Abstract | ||
| مولانا در مثنوی شریف و بیبدیل خویش از عقول متعدد و متفاوتی سخن به میان آورده و گاه زبان به ستایش عقل و در جای دیگر به نکوهش آن گشوده است. در این نوشتار ضمن بیان و توضیح انواع عقل در مثنوی و تشریح کارکردها و ویژگیهای آن، دلایل ستایش و نکوهش آنها بررسی شده است. نگارنده برخلاف برخی از صاحبنظران بر این باور است که عقل جزوی نیز با تمام آفاتی که دارد در مثنوی ذاتاً مذموم نیست و پرتوی یا نمی از دریای عقل کل است و وجودی نورانی دارد؛ ولی به سبب پارهای از ویژگیها و محدودیتها، غالباً دچار آفات نفسانی و شیطانی میشود و راه اتصال آن به دریای عقل کل تنگ و تاریک میگردد. از این گذشته، میزان برخورداری انسانها از عقل نیز متفاوت است؛ به عبارت دیگر مولانا تساوی عقول را، که بعضی از متکلمان بدان اعتقاد دارند، نمیپذیرد و آن را با استدلال رد میکند. همچنین به اعتقاد مولانا، خداوند گاه جمادات را نیز دارای عقل و فهمی آدمی گونه میکند تا قدرت و اعجاز خویش را به اثبات رساند. | ||
| Keywords | ||
| کلید واژه: عقل کلّی; عقل جزوی; نکوهش و ستایش عقل; مثنوی مولوی | ||
|
Statistics Article View: 195 PDF Download: 150 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,460,684 |
| PDF Download | 17,559,822 |