تحلیل مناسبات قدرت و حقیقت از دیدگاه فوکو در داستان شیر و گاو کلیله و دمنه | ||
| پژوهشهای ادبی | ||
| Article 4, Volume 14, Issue 58, 1396, Pages 81-104 PDF (552.75 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| مریم عاملی رضایی* | ||
| Abstract | ||
| در طول تاریخ برداشتهای مختلفی از قدرت و روابط پیچیدۀ آن وجود داشته است که نظریهپردازان فلسفه سیاسی به تبیین آن پرداختهاند. در تلقی میشل فوکو، قدرت، کنشی تعاملی و دوطرفه است که مولد بوده، شیوههای مقاومت در برابر آن به ایجاد شکلهای جدیدی از رفتار میانجامد. در این دیدگاه، دانش و رژیم حقیقت بی طرف نیست و در هر دوره ای بر مبنای گفتمان قدرت شکل میگیرد. کلیله و دمنه مانند اندرزنامههای این دوره متاثر از اندیشه ایرانشهری است و بر سه اصل مهم اهمیت و توجه به خردورزی، دادگری و تفکر طبقاتی (نژادگی) بنا شده است. آنچه در ارتباط با مناسبات قدرت در داستان شیر و گاو، مشاهده میشود چالش در این سه وضعیت است. مخالفت دمنه با تعاریف پذیرفته شده از عقل و همچنین مهارت او در زبان آوری و به چالش کشیدن منطق و دادگری و نظم مستقر و شورش علیه تفکر طبقاتی از شیوههای مقاومت او در برابر قدرت و نظام گفتمانی حاکم است. از طرفی، سیاست قدرت حاکم در مجازات سریع شنزبه در تباین با نحوۀ مجازات دمنه و اصرار در اجرای شیوههای عقلانی در مجازات وی، پاسخی است که به دلیل ترس از معکوس شدن روابط قدرت با پیچیدگیهای خاص خود اعمال میشود. بازی قدرت در این داستان نه بر مبنای زور و سلطۀ یک طرفه که بر مبنای خوانشی از عقلانیت پیش میرود که کل نظام و ساختار داستان را باورپذیر ، منطقی و عقلانی جلوه میدهد و سایر قرائتها را به حاشیه میراند. این خوانش که حقیقت و دانش عصر را رقم میزند، شیوۀ سرکوب و استقرار قدرت را توجیه کرده، انضباط و نظم مستقر را حاکم میسازد و مبنای مشروعیت حکومت میگردد. | ||
| Keywords | ||
| فوکو; کلیله و دمنه; داستان شیر و گاو; عقلانیت و قدرت | ||
|
Statistics Article View: 266 PDF Download: 139 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,290 |
| PDF Download | 17,549,881 |