کارکرد تلقینی خواب و خیال در توجیهات حاکمان به جامعه در تاریخنگاری دورۀ مغولان و تیموریان | ||
| جامعهشناسی تاریخی | ||
| Article 3, Volume 14, Issue 2, 1402, Pages 59-82 PDF (510.19 K) | ||
| Document Type: پژوهشی کیفی | ||
| Author | ||
| کوروش فتحی* | ||
| استادیار گروه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی دانشگاه فرهنگیان پردیس حکیم فردوسی البرز | ||
| Abstract | ||
| پرداختن به خواب و خیال برای توجیه اعمال شاهان و حاکمان و تلقین آنها به جامعه، در تاریخنگاری ایران اهمیت بسیاری دارد. تحلیل رؤیا و خیال یکی از رویکردهای خوانش متن، یعنی نشانهشناسی است. هدف اصلی این خوانش بازسازی کارکرد نظامهای دلالتمند غیرزبانی برای اعمال و رفتار حاکمان در تاریخ است. خواب و خیال از نشانههای معنایی مهم است و در تاریخنویسی ایران جایگاه ویژهای دارد. کاربست این امر در منابع تاریخی و اعتنای اربابان قدرت به آن در دو محور قابل تشخیص است: مشروعیتبخشی و اعتباربخشی به اعمال و کردار شاهان. اهمیت خواب و تعبیر آن در قرآن کریم، روایات دینی و جریان تصوف نیز توجه مورخان را به این مقوله در جایگاه امری توجیهگر در برابر ادلۀ عینی و عقلی جلب میکرد. این امر در دوران مغولان و تیموریان با توجه به بروز بحران در مشروعیت دینی حاکمان از فراوانی بیشتری برخوردار است. با رویکرد مذکور، این سؤالات قابل طرح است: علل بیان رؤیا و خیال در آثار مورخان دورۀ مغولان و تیموریان چیست؟ در نظر حکام این دوره، خواب و خیال چه کاربری توجیهی و تلقینیای برای جامعۀ ایران داشت؟ با اتکا به روش تحقیق تاریخی و بررسی شواهد این نتایج حاصل شد: بیان خیال و رؤیا در تاریخنگاری همواره وجود داشته است، اما در تاریخ میانۀ ایران گستردگی بیشتری دارد. همچنین، خواب و خیال کاربری توجیهی برای تلقین خواست شاهان و امرا و مشروعیتبخشی حکومت به جامعۀ ایرانی این دوره داشته است. | ||
| Keywords | ||
| خواب و خیال; توجیه اجتماعی; تاریخ میانۀ ایران; مورخان; مشروعیتبخشی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 262 PDF Download: 107 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,465,851 |
| PDF Download | 17,561,658 |