مطالعۀ فرایند شکلگیری دولت در عصر جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ـ۱۳۶۸)، با تأکید بر عاملیت رهبری | ||
| جامعهشناسی تاریخی | ||
| Article 10, Volume 14, Issue 1, 1402, Pages 339-380 PDF (920.69 K) | ||
| Document Type: پژوهشی کیفی | ||
| Authors | ||
| علی ساعی* 1; مهسا اسدالهنژاد2 | ||
| 1دانشیار گروه جامعه شناسی سیاسی | ||
| 2دکتری جامعه شناسی سیاسی | ||
| Abstract | ||
| در این مقاله فرایند شکلگیری دولت در دهۀ نخست عصر جمهوری اسلامی (۱۳۵۷-۱۳۶۸)، با تکیه بر عاملیت رهبری مطالعه شده است. مدعایِ این تحقیق آن است که پس از فروپاشیِ نظمِ قانونی گذشته در 22 بهمن 1357، فرایند دولتسازی با محوریتِ عاملیت رهبری برایِ نگارش قانون اساسیِ ۱۳۵۸ شروع شد و دوگانگی بدنۀ اجرایی در قانون اساسی تعبیه شد. سؤال این مقاله به این صورت بیان شده است که «عاملیت آیتالله خمینی در فرایند شکلگیری دولت بعد از انقلاب ۱۳۵۷ چگونه بود؟». مطابق با مدعای نظری این متن دولتی که بعد از انقلاب ساخته شد، قابلتطبیق با ویژگیهای یک دولت تام کیفی است که در آن امکان بوروکراتیزه شدن، به معنای حُکمرانی قوانین فارغ از مداخلات شخصی، به حداقل میرسد و از سویِ دیگر برقراری ارتباط با جامعه پیوسته به اشکال مختلف صورت میپذیرد. این متن بهلحاظ روششناسی، بر رویکرد ترکیبی استوار است که دادههای تاریخی در دو سطح درونموردی و بینموردی تحلیل شده است. در تحلیل درونموردی به تحلیل رواییِ پنج دوره از فرایند شکلگیری دولت در دورۀ معین تاریخی پرداختهایم و در تحلیل بینموردی چگونگی شکلگیری دولت تام کیفی را با رویکرد علیت همایندی تبیین علّی کردهایم. شواهد نشان میدهد که در دو دورۀ اولِ شکلگیری دولت امکان حرکت بهسمت دولتی دموکراتیک با مشارکت اکثریت نیروهای درگیر انقلاب بیشتر از دورههای بعد بوده است. در دورۀ اول عاملیت رهبری از منظری وحدتبخش به همۀ نیروهای انقلاب محقق میشود و عاملیت قانونگذارانۀ رهبری از دورۀ سوم به بعد آشکارا قانونگذارانه میشود. پس از بازنگری در قانون اساسی ویژگیهای دولت تام کیفی با اقتداری دوگانه که برآمده از شکاف در خودِ قوۀ مجریه است، تکمیل میشود. | ||
| Keywords | ||
| دولت تام کیفی; عاملیت کاریزما ـ حاکم; عاملیت کنشگران سیاسی; عاملیت کنشگران اجتماعی; شبکۀ اجتماعی; رویکرد ترکیبی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 324 PDF Download: 144 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,367 |
| PDF Download | 17,549,910 |