کارکرد رسانهای تصنیفهای عامیانۀ سیاسی و اجتماعی در عصر قاجاریه، دورۀ پیشامشروطه | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 4, Volume 12, Issue 59, 1403, Pages 67-105 PDF (393.03 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| DOI: 10.48311/cfl.12.59.67 | ||
| Author | ||
| مهدی میرکیایی* | ||
| دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| Abstract | ||
| پژوهش در حوزههای مختلف فرهنگ سیاسی عامه در تاریخ ایران از اهمیت درخور اعتنایی برخوردار است. گروههای حاکم، در روایت خود از وضع موجود، همواره مدعی آبادانی کشور و رضایت رعایا بودند. عامۀ مردم باید این روایت را به چالش میکشیدند و روایت خود را با همترازانشان به اشتراک میگذاشتند. اما این کنش، نیازمند رسانه بود، رسانهای که مصون از نظارت ارباب قدرت باشد. آنچه تودههای مردم در اختیار داشتند قالبهای مختلف فرهنگ عامه بود. چگونگی بهرهگیری توده از این قالبها و انتخاب برخی از آنها بهعنوان ابزاری برای اطلاعرسانی نکتۀ درخور توجهی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. پرسش اینجاست که در دورۀ پیشامشروطه در عصر قاجاریه تصنیفهای عامیانه چگونه قابلیت رسانهای مییافتند و رسانۀ تصنیف در مواجهۀ عامه مردم با نخبگان حاکم، چگونه کارکرد سیاسی پیدا میکرد؟ فرضیۀ ما این است که آهنگین بودن تصنیفها، وزنهای کوتاه آنها، طنزآمیز بودن و سادگی تعابیر و توصیفات، به خاطر سپردن آنها را تسهیل و مخاطبان را به انتقال آنها تشویق میکرد و سرعت انتشار آنها نیز بیشتر میشد. از سویی شفاهی بودن این رسانه امکان مشاهدۀ بازخورد و عکسالعمل را برای گوینده فراهم میکرد. مخاطبان نیز میتوانستند تغییرات دلخواه خود را در عبارات یا مضامین ایجاد کنند که به این ترتیب به یک رسانۀ تعاملی تبدیل میشد. در کنشگری سیاسی عامه، ترانه و تصنیف بهعلت شفاهی بودن از سانسور میگریخت و ناقض اطلاعاتی را که نخبگان حاکم از رسانههای خود پراکنده میکردند منتشر و پیوندهای افقی را بین تودهها تقویت میکرد. از سوی دیگر، امکان تغییر و دستکاری در مضامین و عبارات تصنیف، وجهی دموکراتیک به این رسانه میبخشید. رسانۀ تصنیف کارکرد اعطای جایگاه اجتماعی و تحکیم هنجارهای اجتماعی را همچون هر رسانۀ دیگری دارا بود که تودههای مردم در تقابل با گروههای حاکم از آن بهره میبردند. روش پژوهش توصیفی ـ تبیینی با استفاده از دادههای درجۀ اول از عصر قاجاریه است که به صورت کتابخانهای گردآوری شدهاند. پیش از این پژوهش مستقلی دربارۀ کارکردهای رسانهای تصنیف در حیات سیاسی عامه در دورۀ قاجاریه، عصر پیشامشروطه انجام نشده است. | ||
| Keywords | ||
| قاجاریه; پیشامشروطه; ترانه; تصنیف; عامه | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 307 PDF Download: 107 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,451,801 |
| PDF Download | 17,556,856 |