طبقهبندی و تحلیل لقبگذاری عامّه در تهران دورۀ قاجار و پهلوی بر مبنای زبانشناسی اجتماعی | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 4, Volume 11, Issue 53, 1402, Pages 65-103 PDF (1012.58 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| اصغر اسمعیلی* | ||
| پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| Abstract | ||
| در این مقاله القاب استفادهشده در تهران دورۀ قاجار و پهلوی، از کتابهای طهران قدیم و تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم از جعفر شهری (باف) بررسی و تحلیل شد. هدف این تحلیل بررسی القاب با دیدگاه زبانشناسی اجتماعی بر پایۀ اصول نظری طرحشده در کتاب درآمدی بر جامعهشناسی زبان از یحیی مدرّسی بود. یافتههای پژوهش در چهار بخش زیر آورده میشود: 1. بررسی القاب از منظر کارکرد معنایی: کارکرد معنایی القاب مطابق این پژوهش به این شرح است: توصیفی: در این کارکرد، هدف لقبگذاری توصیف شغل، لوازم شغل؛ خصوصیات ظاهری و جسمی؛ ویژگیهای اخلاقی، روحی و شخصیتی؛ ملازمتی؛ مکان و مذهب و نسب خانوادگی دارندۀ لقب است؛ تکیهکلامی؛ آیینی؛ مناسکی؛ نمایشی، تشبیهی؛ تابو؛ طنز؛ توهینی؛ 2. بررسی القاب از منظر جنسیت: از کلّ القاب پژوهش حاضر، هفده مورد به زنان اختصاص داشت که از نظر معنایی این القاب واجد ویژگیهای ظاهری و جسمانی در ردۀ نخست و مواردی چون شغل و دین در ردههای بعدی بودند؛ 3. بررسی القاب از منظر تلفّظ: از آنجا که القاب در بستر زبان عامه و غیررسمی رواج دارند، در مقایسه با زبان رسمی تغییراتی در تلفّظ آنها رخ میدهد که مطابق پژوهش حاضر، این تغییرات عبارتاند از: تبدیل مصوّت بلند «آ» به «او»؛ کوتاهشدگی (اختصار) و حذف؛ 4. بررسی القاب از منظر زبان: مطابق بررسی، از کلّ القاب مورد پژوهش 37 لقب (بیش از یک پنجم) از زبانهای غیرفارسی وام گرفته شدهاند که بهترتیب تعداد، از عربی، ترکی، فرانسه و یونانی هستند. وامگیری از عربی در نتیجۀ تعاملات گستردۀ دینی و سیاسی در ادوار مختلف تاریخی است و وامگیری از زبان ترکی، علاوه بر علل اجتماعی چون مهاجرت، در مواردی بهعلّت بهنمایی کلمات بوده است. | ||
| Keywords | ||
| لقبگذاری; تهران قاجار; تهران پهلوی; معناشناسی القاب; جنسیت و القاب; تلفّظ القاب; زبان القاب | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 207 PDF Download: 106 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,443,859 |
| PDF Download | 17,553,731 |