تیپ دختر پوستین پوش در فهرست آرنه ـ تامپسون و بررسی روایتهای ایرانی و عربی آن | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 6, Volume 10, Issue 44, 1401, Pages 103-142 PDF (913.68 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| سمیه السادات طباطبایی* | ||
| دانشگاه کوثر بجنورد | ||
| Abstract | ||
| «دختر پوستینپوش» نام تیپی است که در آن دختری از آزار پدر میگریزد. او برای گریز راهِ چارهای میجوید و چاره را در پوستینی مییابد که از سر تا به پایش را بپوشاند. این تیپ که در فهرست آرنه ـ تامپسون با شمارۀ 510B کلاسه شده و «پوست الاغ» نام دارد در طبقهبندی قصههای ایرانی «خاکسترنشین» و در طبقهبندی قصههای عربی «پیراهنی مانند آفتاب، پیراهنی مانند ماه و پیراهنی مانند ستارگان» نام دارد. از آنجا که تیپ یادشده چندان میان پژوهشگران ادبیات مردمی ایرانزمین شناختهشده نیست جستار پیشرو میکوشد آن را شناسانده و افزونبراین با بهرهگیری از مجموعه آثاری که در آن قصههای مردمیِ ایران و نیز سرزمینهای مصر، عربستان، مراکش، سودان، فلسطین، عراق و اردن گرد آمده، روایتهای ایرانی و عربیاش را بررسد تا دریابد این روایتها را به چند دسته میتوان تقسیم کرد. بررسیهای انجامگرفته نشان میدهد که برمبنای راه چارۀ دختر برای گریز از خانومان پدری میتوان روایتهای این تیپ را به سه دسته تقسیم کرد: 1. 510B. دختر پنهانشده در شیء؛ 2. 510B. دختر پوستینپوش/آدمک چوبی؛ 3. 510B. دختر و برادرش. علاوهبراین پژوهش حاضر با تکیه بر الگوی فرامتنی پراپ درپی یافتن باورها و آیینهای سازندۀ «دختر پوستینپوش» است. اسطوره و آیینهای یافتشده در کیش زروان و مزداپرستی را میتوان خاستگاهی برای این تیپ در قصههای ایرانی دانست، چراکه از آمیزش اهورامزدا با مادر، خواهر و دختر خود یاد کرده و «خویدوده» را کنشی آیینی و سپند میداند. | ||
| Keywords | ||
| قصۀ پریان; تیپ دختر پوستینپوش; تیپ510B; آدمک چوبی; چلچراغ طلا; قهرمان ـ قربانی و قهرمان ـ جستوجوگر; الگوی فرامتنی پراپ | ||
|
Statistics Article View: 355 PDF Download: 114 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,163 |
| Number of Articles | 24,582 |
| Article View | 20,690,753 |
| PDF Download | 16,382,842 |