منشأ وزن رباعی در اشعار عامیانه و شفاهی ایران | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 9, Volume 8, Issue 35, 1399, Pages 251-266 PDF (597.58 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| امید طبیب زاده قمصری* | ||
| پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| Abstract | ||
| امروزه غالب محققان بر این باورند که منشأ وزن رباعی را باید در وزن اشعار پیش از اسلام، و یا وزن اشعار عامیانه و شفاهی و محلی ایران که در وزنهای پیش از اسلام ریشه دارد، جستوجو کرد. در این میان تنها کسی که عملاً به تحلیل جزئیات و چگونگی شباهت وزنِ عروضی رباعی به وزنِ غیرعروضی اشعار شفاهی و عامیانه پرداخته ژیلبر لازار فرانسوی است. در این مقاله بحث میکنیم که اشعار تکیهای و یا نیمهعروضیِ فراوانی در میان اشعار شفاهی و عامیانۀ ایرانی وجود دارند که ریتم یا ضربآهنگشان کاملاً شبیه به ضربآهنگ رباعی است، اما از حیث تقطیع عروضی ربط چندانی به وزن رباعی ندارند. نگارنده نیز همچون لازار معتقد است که وزن رباعی دارای نیای مشترکی با وزن اشعار تکیهای و یا نیمهعروضیِ محلی است، اما برای اثبات این امر از شیوهای متفاوت با شیوۀ ناصحیح لازار استفاده کرده است. در این مقاله بحث کردهایم که اولاً هجاهای بیتکیه و باتکیه (اتانین) در اشعار تکیهای بهترتیب به کمّیتهای کوتاه و بلند (افاعیل) در اشعار عروضی مبدل شدهاند، و ثانیاً میزانهای آناکروز و هجاهای سکوت که پس از هجاهای باتکیه یا گاه در پایان مصراع قرار دارند، در اشعار عروضی ازمیان رفتهاند. به این ترتیب، وزنِ زمانیِ تکیهای ابتدا به وزنِ آمیختۀ نیمهعروضی و سپس به وزن تثبیتشدۀ زبانی و کمّی مبدل شده است. | ||
| Keywords | ||
| وزن شعر فارسی; وزن رباعی; وزن اشعار شفاهی و عامیانۀ ایران | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 204 PDF Download: 80 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,436,189 |
| PDF Download | 17,551,337 |