بازتاب کنش سیاسی تودهها در لطیفههای عصر پیشامشروطه، دورۀ قاجاریه | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 1, Volume 7, Issue 26, 1398, Pages 1-18 PDF (525.18 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| مهدی میرکیایی* | ||
| استادیار گروه تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| Abstract | ||
| کثرت لطیفه سازی و بذلهگویی مردم ایران بهویژه دربارۀ نخبگان حاکم در عصر قاجاریه، بررسی جایگاه آنها را در حیات سیاسی تودهها، مهم جلوه میدهد. اختصار و ایجاز و همچنین جاذبۀ ذاتی مطایبه، سبب انتشار سریع این لطیفهها در جامعه شده و از آنها ابزاری کارآمد در منازعات سیاسی تودهها ساخته است.پرسش اینجاست که این لطیفهها به دنبال خدشهدار کردن کدام یک از بخشهای روایت رسمی حکومت بودند و پیرو آن کدام یک از ساحتهای سلطه را نفی میکردند؟ فرض ما بر این است که در میان این لطیفهها، آنهایی که دربارۀ اقتدار حکومت و نیز سیادت ذاتی اجزاء آن بر عامۀ مردم، مناقشه میکردند، جایگاه ویژهای دارند. در لطیفههایی که اقتدار حکومت را نفی میکردند شاهد نافرمانی صریح نمایندۀ عامه در برابر نمایندۀ حکومت هستیم که با موفقیت نمایندۀ مردم به پایان میرسد و در لطیفههایی که با ادعای برتری ذاتی نخبگان حاکم مقابله میکردند ضعفهای شخصیتی فرادستان برجسته میشد تا تصویری که روایت رسمی از آنها بهعنوان موجوداتی فراانسانی ساخته بود مخدوش شود. مردم با بهره بردن از این لطیفهها بهصورت همزمان سلطۀ مادی و منزلتی ارباب قدرت را به چالش میکشیدند و در این میان، تلاش آنها بیشتر بر خنثاسازی سلطۀ منزلتی متمرکز بود. چارچوب نظری پژوهش، نظریۀ «روایتهای نهانی» جیمز سی. اسکات است که تلاش کرده است مقاومت تودهها را در دورههایی که بدون اعتراض آشکار به نقد قدرت میپردازند تبیین کند. پیش از این، پژوهشی که به تحلیل لطیفههای سیاسی عصر پیشامشروطه پرداخته باشد، منتشر نشده است. | ||
| Keywords | ||
| لطیفه; اعتراض; قاجاریه; پیشامشروطه | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 171 PDF Download: 82 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,427 |
| PDF Download | 17,549,926 |