عناصر زیباییشناختی در دیوارنگارههای قاجاری معراج پیامبر(ص) (تطبیق با تصاویر چاپ سنگی و نگارگری و تمرکز بر صحنۀ ملاقات شیر و پیامبر) | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 4, Volume 5, Issue 13, 1396, Pages 75-110 PDF (2.17 M) | ||
| Authors | ||
| علیرضا بهارلو* 1; علیاصغر فهیمیفر2 | ||
| 1دانشجوی دکتری هنر اسلامی | ||
| 2دانشیار گروه پژوهش هنر دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس. | ||
| Abstract | ||
| دیوارنگاری در عصر قاجار، بسته به محل اجرا و مضمون آثار آن، شامل گونههای متعددی ازجمله انواع دیوارنگاری در ابنیۀ سلطنتی، خانههای شخصی، اماکن عمومی و اماکن مقدس و نیز عناوین دودمانی، حماسی، نفسانی و مذهبی است. همچنین دیوارنگارههای مذهبیِ آرامگاهها و بقاع متبرکه، خاصه آنهایی که موضوع معراج پیامبر(ص) را بازنمایی میکنند، در برخی بناهای این دوره مشاهده میشود. مراحل و منازل معراج پیامبر(ص) اگرچه به شیوههای مختلف در نگارگریها و چاپهای سنگی نمود یافته و دستمایۀ کار هنرمندان قرار گرفته، اما کمتر در رسانۀ کهنی مانند دیوارنگاری و نقاشیهای عامیانۀ قاجاری بررسی شده است. دیوارنگارهها از نظر ساختار و زیباییشناسی شاخصههایی دارند که دقت در آنها پرسشهایی را مطرح میسازد، ازجمله اینکه عناصر ساختاری و زیباییشناختیِ دیوارنگارههای قاجاری- که شمایل حضرت رسول را در معراج به تصویر کشیدهاند- کداماند؟ نحوۀ ترسیم و ارائۀ این عناصر چگونه بوده و وجه تشابه یا تمایز آنها با نمونههای مشابه در چاپ سنگی و نگارگری ادوار گذشته تا چه میزان است؟ حاصل این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی انجام گرفته، بیانگر آن است که تعدد و میزان پراکندگی معراجنگارههای دیواری (همانند دیگر نقاشیهای مذهبی بقاع)، در استانهای شمالی بیشتر است و صحنۀ «ملاقات با شیر»، به دلیل گرایشات رایج شیعی، اهمیت و برتری دارد؛ اما در دو حوزۀ نگارگری و چاپ سنگی، مراحل و مراتب بیشتری از این واقعه تصویرسازی شده است. شیوۀ اجرا و تزیین، نحوۀ ترسیم عناصر و قلمگیری پیکرها، کیفیت رنگآمیزی، قدمت رسانه، ابعاد، و به طور کلی جزئیات و ظرایف تصویر، از دیگر مباحث قابل ذکر و تطبیق در این زمینه است. محوریت و مرکزیت پیکر و شخصیت پیامبر و حمد و ثناگویی ایشان در حین عروج، تناسب پوشش و آرایش عناصر در تناسب با ویژگیهای هر عصر، و نیز نبود تکنیک ژرفنمایی در کنار نمایش لحظۀ اوج رویداد با جنبههایی کمابیش حماسی، از اشتراکات هر سه حوزه شمرده میشود. | ||
| Keywords | ||
| دورۀ قاجار; دیوارنگاره; معراج پیامبر(ص); چاپ سنگی; نگارگری | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 291 PDF Download: 116 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,436,427 |
| PDF Download | 17,551,416 |