تحلیل معانی و تبیین کاربردهای یک واژۀ نادر در ترجمههای کهن قرآنِ حوزۀ هرات | ||
| جستارهای ثقلین | ||
| Article 5, Volume 10, Issue 19, 1402, Pages 114-142 PDF (1.06 M) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| حامد نوروزی* | ||
| عضو هیات علمی | ||
| Abstract | ||
| در برخی از ترجمهها و تفسیرهای کهن قرآن در حوزۀ هرات، در ترجمه لغاتی خاص، واژۀ «هن» به کار رفته که معنای آن روشن نیست. در اغلب فرهنگهای کهن فارسی، لغت «هن» را مختص گویش شیرازی کهن و به معنی «است» دانستهاند؛ اما بررسی این لغت در ترجمههای کهن قرآن در حوزۀ هرات نشان دهندۀ تفاوت کاربرد و معنی آن با متون شیرازی است. در مقاله حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نوشته شده، در مرحلۀ نخست تمامی نمونههای این لغت که در ترجمههای قرآن حوزۀ هرات آمده، گردآوری شده است. سپس با مراجعه به متن قرآن و معادلهای این واژه در زبان عربی از یک سو و ریشهیابی و تبیین کاربردها و معانی کهن این واژه در متون دورۀ فارسی میانه و قرون نخست اسلامی از سوی دیگر، تلاش شده است که معانی و کاربردهای این واژه نادر در ترجمههای قرآنی تبیین و تحلیل شود. مهمترین نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر به شرح ذیل است: در اغلب موارد «هن» به صورت کاملاً مکانیکی و بدون توجه به ساختار نحوی زبان فارسی در ترجمۀ بخشی از عبارات «هذا»، «هاتین»، «هَؤلاء»، «یومئذٍ»، «کذلک»، «هنالک»، «الان» و «لـَ» آمده و بنابراین، نه در عربی فعل محسوب میشود و نه در ترجمۀ فارسی در جایگاه فعل اسنادی است. «هن» در ترجمه تکواژهایی از لغات «هذا، هاتین، هؤلاء و ...» به کار میرود که معنی تنبیه، توجه و تأکید دارند. در مواردی هم که به نظر میرسد «هن» معادل روشنی در متن عربی آیه شریفه ندارد و به عنوان فعل اسنادی/ عامل ربط به کار رفته، همان معنای تأکید و تنبیه پیشگفته را دارد. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت در گونۀ هروی زبان فارسی «هن» به عنوان گونهای از صیغۀ سوم شخص مفرد فعل h- «هست/ است» یکی از مؤلفههای معنایی از یاد رفتۀ این فعل در دورۀ میانه، یعنی قطعیت و حتمیت و تأکید بر بیزمانی اسناد را در خود حفظ کرده و به دورۀ جدید زبان فارسی انتقال داده است. | ||
| Keywords | ||
| ترجمۀ کهن قرآن; فارسی هروی; هن; فعل اسنادی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 162 PDF Download: 122 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,431,584 |
| PDF Download | 17,550,005 |