بررسی ویژگیها، انگیزهها و علل اجتماعی ـ سیاسی پدیدۀ هتاکی در ادبیات دورۀ مشروطه | ||
| نقد ادبی | ||
| Article 4, Volume 15, Issue 58, 1401, Pages 119-157 PDF (1.16 M) | ||
| Document Type: پژوهشی -نظری اصیل | ||
| Authors | ||
| مهدی ظریفیان* 1; محمد جعفر یاحقی2; همایون کاتوزیان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 3کالج سنت آنتونیدانشگاه آکسفورد | ||
| Abstract | ||
| یکی از ویژگیهای مهم ادبیات دوران مشروطه عنصر تندزبانی است که از آن به «ناشکیبایی زبانی» تعبیر میکنیم. این ویژگی در دو ساحت بروز میکند: یکی خشونتدرونگروهی (یعنی هتاکیهای ادیبان نسبتبه یکدیگر) و دیگری برونگروهی (یعنی هتاکی به افراد و نهادهای خارج از حوزۀ ادبیات). هجو و تندزبانی در ادبیات کلاسیک ایران نیز وجود داشته است، اما این پدیده در ادبیات عصر مشروطه چند ویژگی دارد: اول هدف آن که از مباحث شخصی و حوزۀ خصوصی به عرصۀ اجتماع کشیده و به تندزبانیِ سیاسی بدل میشود. دوم عرصۀ انتشار آن که از دیوانهای اشعار به روزنامهها و نشریههای عمومی منتقل میشود. سوم، وجود نوعی شعر غیررسمی و بداهه است که شخص هجاگو قصد قطعی برای انتشار و عمومیت دادن به آن نداشته، اما به دلایل مختلف منتشر شده است. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و با ارائۀ نمونههای متعددی از خشونت لفظی در هر دو ساحت ذکرشده، تصویری از وضعیت ادبی عصر مشروطه ارائه میدهیم. سپس با بررسی وضعیت سیاسی ـ اجتماعی این دوران، انگیزهها و علل بروز پدیدۀ خشونت ادبی را میکاویم. نتیجۀ این تحقیق نشان میدهد که اختلاف سیاسی، رقابت بر سر پایگاه اجتماعی، بیتوجهی به صورت و ساختار شعر و ضعف در زبان ادبی و برجسته کردن رذیلتهای اخلاقی طرف مقابل انگیزههای بروز تندزبانی در این دوره هستند. همچنین بیثباتی سیاسی و رواج هرج و مرج، بیاعتنایی به اصل مدارا و اصرار بر تعصب، علل اجتماعی و سیاسی رواج این پدیده هستند. | ||
| Keywords | ||
| ادبیات مشروطه; تندزبانی; خشونت ادبی; زبان ادبی; هرج و مرج; مدارا | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 337 PDF Download: 157 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,436,509 |
| PDF Download | 17,551,442 |