نقش موقعیت در شکل گیری ژانر: معرفی یک رویکرد | ||
| نقد ادبی | ||
| Article 4, Volume 4, Issue 15, 1390, Pages 88-111 PDF (226.47 K) | ||
| Author | ||
| داوود عمارتی مقدم* | ||
| دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| Abstract | ||
| این مقاله میکوشد نقش «موقعیت» را در شکلگیری ژانرها بررسی کند. برای این منظور مفهوم ژانر در حوزهی رتوریک که از فن خطابۀ غرب باستان تا حوزه-های ارتباط شناسی را در قرن بیستم در برمیگیرد به بحث گذاشته شده است. برخلاف رویکردهای ادبی که عمدتاً ویژگیهای درون-متنی (فرم و محتوا) پدیدآورندۀ ژانرهای متفاوت است، در این رویکرد عوامل برون-متنی همچون موقعیت و مخاطب زیربنای تعریف ژانر است، و هر گونه تغییر در درک منتقدان از این عوامل تغییرات عمدهای را در تعریف ژانر به وجود میآورد. تا پیش از قرن بیستم مفهوم موقعیت مفهومی محدود و ایستا بود که سخنور و مخاطب نقش خاصی در شکلگیری آن نداشتند، و به همین دلیل ژانرهای متناسب با هر موقعیت نیز کاملاً مشخص و تعریف شده بود. حال آنکه در قرن بیستم و با طرح نظریههای منتقدانی چون باختین و کارولین میلر، موقعیت و به تبع آن، ژانر به مفهومی پویا و دگرگونشونده تبدیل یافت که در یک فرایند ارتباطی شکل میگیرد و به همین دلیل، خود محصول کنش مشارکین در موقعیت است. در این مقاله، پس از پرداختن به نظریههای ژانر در حوزۀ فن خطابۀ یونان و روم باستان، نشان داده شده است که پیوند یافتن ژانر با کنش اجتماعی در قرن بیستم ، ژانر را به ابزاری برای تولید و بازتولید ارزشها و پیشفرضهای ایدئولوژیک در یک فرهنگ خاص تبدیل میکند و در این فرایند مولف، متن و مخاطب به طور همزمان دخیلاند. این رویکرد به ژانر، در مطالعات ادبی نیز پیامدهایی داشته که در پایان به برخی از آنها اشاره شده است. | ||
| Keywords | ||
| ژانر; موقعیت رتوریکی; فن خطابه; کنش اجتماعی | ||
|
Statistics Article View: 369 PDF Download: 142 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,672 |
| Article View | 24,384,147 |
| PDF Download | 17,531,359 |