آینده نگاری وضعیت محیط زیست استان خراسان جنوبی با استفاده از مدلهای SMIC و MORPHOL | ||
| آمایش فضا و ژئوماتیک | ||
| Article 1, Volume 26, Issue 3, 1401, Pages 1-22 PDF (1.33 M) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| DOI: 10.2022/hsmsp.26.3.1 | ||
| Authors | ||
| فاطمه جهانی شکیب* 1; ملیحه عرفانی2 | ||
| 1استادیار دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
| 2استادیار دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
| Abstract | ||
| استان خراسان جنوبی تحت فشار فرایندهای صنعتی و شهرنشینی سریع دهه های گذشته در معرض چالشهای محیط زیستی مختلف قرار گرفته است. ازاینرو هدف از انجام این پژوهش تدوین سناریوهای وضعیت آیندۀ محیط زیست استان خراسان جنوبی با استفاده از مکتب فرانسوی سناریونویسی LIPSOR و بهکارگیری مدلهای ماتریس اثرات ساده و متقابل و تحلیل ریخت شناسی به صورت سیستماتیک است تا به جهتگیریهای مدیریت محیط زیست کمک کند. ابتدا پیشرانهای کلیدی به عنوان عوامل اصلی شکل دهندۀ آینده معرفی شدند. برای تبیین سناریوهای اولیۀ وضعیت آیندۀ محیط زیست استان از مدل SMIC PROB-EXPERT استفاده شد. در تحلیل کمّی ماتریسهای مستقل و شرطی موجود در این مدل، از نظرات پانل پانزده نفرۀ متخصصان و کارشناسان حوزۀ محیط زیست از طریق پرسشنامۀ تخصصی استفاده شد. سپس مجموعهای از سناریوها شامل محتملترین سناریوها به کمک مدل MORPHOL شناسایی شدند. نتایج حاصل از بررسی پنج پیشران اصلی در مدل SMIC، موجب استخراج ده سناریوی اولیه شد. سپس تحلیل ریخت شناسی با مدل MORPHOL با سه دامنۀ سیاسی، نهادی ـ اجرایی و فرهنگی، 3125 سناریو ممکن و محتمل تولید کرد که هریک، احتمال وقوع پیشرانهای D5/D6/D1/D33/D29 را به ترتیب نشان میدهد. درنهایت تحلیل پنجاه سناریوی محتمل نشان داد سناریوی 11111 به عنوان محتمل ترین سناریو (41/276 درصد)، و سناریوهای 11112، 11113 و 21111 بهترتیب با احتمال 28/184، 85/122 و 17/115 هستند که پنج پیشران متشکل آن، عمدتاً حاکی از احتمال وقوع کم (1) تا متوسط (2 و 3) در سناریوها بودند. بهطور کل وضعیت آیندۀ محیط زیست استان خراسان جنوبی در وضعیت ربع سوم موسوم به بی تدبیری در محیط زیست است. برای تغییر آینده و حرکت به سمت آیندۀ بهتر، توجه به هریک از پیشرانهای تأثیرگذار راهگشا خواهد بود و میتواند به سمت یک ربع از چارچوب، حداقل دارای یک محور شکوفایی سوق داده شود که با توجه به احتمال وقوع بالاتر پیشران نهادی ـ اجرایی، تغییر مسیر به ربع چهارم ممکن خواهد بود. ازاینرو تمرکز بیشتر بر این پیشران جهت بهبود وضعیت محیط زیست استان خراسان جنوبی پیشنهاد میشود. | ||
| Keywords | ||
| سناریو نویسی; پیشران; محیط زیست; تحلیل اثرات متقابل; تحلیل ریخت شناسی | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 262 PDF Download: 126 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,171 |
| Number of Articles | 24,674 |
| Article View | 24,436,073 |
| PDF Download | 17,551,306 |