پیشینه، سیر دگرگونی و کاربرد یک‌ضرب‌المثل: «مثل چنبر دف حلقه‌به‌گوش» | ||
| فرهنگ و ادبیات عامه | ||
| Article 6, Volume 11, Issue 50, 1402, Pages 139-173 PDF (525.11 K) | ||
| Document Type: پژوهشی اصیل | ||
| Author | ||
| محمد جعفری* | ||
| دانشگاه تربیت مدرس | ||
| Abstract | ||
| یکی از نمودهای هر فرهنگی ادبیات عامیانۀ آن است و یکی از کهن‌ترین نمونه‌های ادبیات عامیانه، مَثل است. مَثل‌ها دربردارندۀ تفکرات، جهان‌بینی و آداب‌ورسوم هرقوم و ملتی هستند. ریشۀ پیدایش آنان به‌طور قطع معلوم نیست، اما مردمان در طول زمان مَثَلی را که محصول یک واقعه، افسانه، اسطوره، شعر و... است برمی‌گزینند و مطابق با ذوق و پسند خود آن را دگرگون می‌سازند. «مثل چنبر دف حلقه‌به‌گوش» از ضرب‌المَثل‌هایی است که در کتاب‌های مربوط به امثال ضبط‌شده و در این پژوهش به‌دنبال پیشینه، سیر دگرگونی و کاربرد آن هستیم. با روش توصیفی ـ تحلیلی و کاربست مطالعات کتابخانه‌ای ابتدا زمینه‌های پیدایش مَثل را بررسی‌کردیم و سپس پیشینۀ آن را کاویدیم و پس از آن سیر کاربردش را در متون گوناگون تا عصر حاضر جست‌وجوکردیم و درنهایت دریافتیم که پیشینۀ این مَثل حداقل به سدۀ ششم هجری بازمی‌گردد و در متون شعر بروز یافته است. گمان است که تا سدۀ ششم مَثَلی رایج بوده که به شعر شاعران این سده وارد شده و یا از شعر شاعران این دوره ـ خصوصاً خاقانی شروانی ـ به ادبیات عامیانه آمده و غالباً بر مضمون بنده و خدوم بودن دف، در جایگاه لفظ مستعار تکیه داشته و رفته‌رفته با دگردیسی شرایط اجتماعی در عصر حاضر و تغییر نگاه عمومی نسبت به موسیقی و ساز دف به سوی ورافتادگی پیش رفته است. | ||
| Keywords | ||
| فرهنگ; ادبیات عامیانه; ضرب‌المَثل; دف; حلقه‌به‌گوش | ||
| References | ||
|
| ||
|
Statistics Article View: 112 PDF Download: 68 |
||
| Number of Journals | 45 |
| Number of Issues | 2,154 |
| Number of Articles | 24,478 |
| Article View | 10,460,676 |
| PDF Download | 5,933,895 |